अद्याय 101-108

 

Thirukkural in Konkani तिरुकुरल  -  कोंकणी भाषा

पुस्तक एक: धनापासून

अद्याय १०१. परिक्षीणित धन
1001	कोण संग्रहकर्ता महत धन, जल्यारि करना रूचिकर । ताचे संतोष, असा मेजीले मेळेल्याले जाव्नु, ते असा एक नष्‍टकर ॥
1002	कोण ना दिव्चे, जल्यारि लेकिता तो जाणता म्होणु ताजे मोलादिक, । तसले धन वरतले ताजे हीन जातिचे जननाक ॥
1003	कोण आशेता धना खतीरि, नयि कीर्तिक, तांगेले जन्माक । असा, जल्यारि एक भारु भूमिक ॥
1004	केन्ना तो मोरूक जव्चे, कसले तो विचारता असा सोडिलेले? । एक लुब्धु, कोण असा सर्वै जाव्न, स्नेहहीन जाव्न असिले ॥
1005	कोण ना खरचिताति तांगेले धन ना दिताति, । तांगेले कोटीया मधें, आशेन्तु ते रबताति ॥
1006	तांगेले जायते धन असा दुःखाचे तांका कोणाक तें रबचे, । अनी ना खरचूचे ना ते योग्य असिले तांका दिव्चे ॥
1007	एक सौन्दर्या मण्कि, वर्षजाव्न येव्चे, एकाकि, रबताति । असा ते धन एकल्याले कोण आवश्य असिल्यांक कयि दीनाति ॥
1008	धन एक लुब्धाले, कोणाक एकल्याक ना कोणीय स्नेह करतले, । एक फल प्रदजाव्नसिले विषमय रुक ग्रामा अम्गणान्तु समर्थन करतले ॥
1009	कोण स्नेह अवगणन करता, आत्म निग्रह, अनी खरे सद्‌गुण जता विसोरचे । ताजे प्रकारि ते जांव्चे धन परक्याक जत्तले मेळचे ॥
1010	उणें जीवित जवपी जाय असचे उदारमनाचे धनिक, असा तरतम्य करचे । व्यर्थ जाव्नसिले मेघाक ते उदाक धारण ना करचे असचे ॥
अद्याय १०२ . विनय
1011.	खरे विनय वायिट प्रवृतीचेरि लज्ज पव्ता; । दुसरे असा निडळ प्रकाशमय बयिलाले सद्‌गुणाचे समृद्धता ॥
1012	आहार, वस्त्र, अनी अवशेषित असा साधारण वर्गाक, । जल्यारि विनय असा मनुष्य जातीले अनुग्रह प्रत्येक ॥
1013	सर्वै ते जीवन्त रबता एक शारीरिक घडनेन्तु, । संपूर्णता रबता यथार्थ लज्जा विषयान्तु ॥
1014	योग्य मनुष्यांक विनय असा आभरण एक; । ना तरि जल्यारि, तांगेले अहंकाराचे पाव्लं असा पीडित एक ॥
1015	कोण दुसरालि चूकिक, तांगेले स्वताचि जाव्नु, अपमानित जाव्‍न अनुभव पव्ता, । विनयाचे गृहामण्कि नाव तांका दिव्चे जता ॥
1016	बुद्धवन्त करनाति नियन्त्रण विशाल लोकाक परिरक्ष जाव्न, । ना जल्यारि तंका असा यथार्थ विनय एक वोयिचे जाव्न ॥
1017	विनीत मनुष्य, किंचित अपमाना पसि, जत्तले जीवत्याग करचे, । त्याग करचापसि एक अपमानाचे विषय तेजसा खतीरि जीवाचे ॥
1018	कसले अवशिष्‍ट असा अपमानित जलेले, कोण मनाक लगप ना जव्चे । सद्‌गुण जत्तले अपमानित तसले ते एक ऊर्ध्वपादाचे ॥
1019	ताजे कुलनाश जत्तले तरि ताजे वाक्यं व्यर्थ जता;। सर्वै चांग विनियोग्यकेले तसि जल्यारि लज्ज नत्तिले प्रवृतीन्तु रबता ॥
1020	तांका कोणाक  ना अपमान ह्रदयान्तु, तांगेले मुद्रा खेळपाचि, । असा त्या मण्कि रुकाचे बवल्यो, केन्ना धोरियान वोडिलारि नाटच करतलेचि ॥
अद्याय १०३. कुडुंबाची कीर्ति अधिक करचे
1021	ना व्होडले अभिमान कीर्तिचे नका जाव्यात मेळचे, । संगचापसि, 'हाव कर्ता प्रवृत्ति त्या मरेन हाव मिजे उददेश लभ्य जव्चे' ।
1022	केन्ना मनुषिक प्रयत्‍न अनी विज्ञान गाढय जाव्न संयुज्य करताति, । ते प्रवृतीन कोर्नु अतीव दीर्घ जाव्न जत्तली तो पद्धति ॥
1023	'हाव करतलो मजी पद्धति विख्यात', तरि एकल्यान असूका संगचे, । देव वरतलोचि तसले मनुष्याक ना तोडोव असचे ॥
1024	निरंतर प्रयत्‍नकोर्नु, ताजे कुडुंब कोण परिचरण करता, । विजय ताजे स्वकीय जाव्नु पळेयता ॥
1025	कलंक नत्तिले जीवित, ताजे कीर्ति निर्माण करुक, कोण असा उद्धेश करचे । लोक परिवेष्‍टित करता तका अनी सोयरे-दायरे मण्कि अधिकार गेव्चे ॥
1026	ताजान कोर्नु एक धार्मिक पौरुष दकैले असा, । कोण दिता ताजे कुडुंबाचे वंशावलि, एक कीर्ति ते तांचे स्वकीय असा ॥
1027	निर्भय शूर पुरुष एक युद्धान्तु तारतम्य करता, । शक्तिमान कोण तागेले स्वकीय कुडुंबचे भारु वहन करता ॥
1028	ऋतुकालाचे ना ते तांका कोण असा कुडुंब मोग करचे, । राकून रबचाक अथवा भहुमानाचे आलोचन करता, ते जाव्यात समचि नाशजावपाचे ॥
1029	कोण रक्षकर्ता ताजे गृह प्रति एक पीडे थकून तें । नयिवे ताजे शरीर एक कोळसो दुःखान्तु बरलेले तें? ॥
1030	केन्ना पीडेन कोर्नु आक्रमण येत्ता आधाराचेरि, गर ते असा पडचाक, । तरि तंका ना घटि आधार दिव्चाक खंचे पगराक ॥
अद्याय १०४. कृषी
1031	परिभ्रमण लोक भूमि कोसोव्चाक अंतिमेरि परत येता, । देखून कृषिकर्म असा मान्यत्व असिले, जल्यारि केवल खूब कष्‍टकाडून ते मेळता ॥
1032	कर्षक असा अक्षाग्र लोकाचे; ते असा वहन करचे । शिष्‍ट, कोण असा भहुक्षीणित तांगेले श्रमाचे करचे ॥
1033	कोण कृषिकर्ता अनी खता तांगेले आहार, ते सत्यान रबताति; । शिष्‍ट अनुसरण कर्ता, अनुगमन कर्ता, खताति कसले ते दिताति ॥
1034	अनेक भूमि वयिरि ते दिकतले रायु भरण करता तांगेले, । कोणाले क्षेत्रान्तु असा हेवटेन तेवटेन हलून धान्याचे कणसाचे सवळेन आवृत जलेले ॥
1035	कोण उत्पन्न कर्ता तागेले स्वकीय हथान, आहार कित्यान कोर्नु ते जीवन कडताति । ते भीक मागनाति, जल्यारि लिपून रबूनत्तिले, दिताति ॥
1036	मुनि वर्याले तपस नष्‍ठ जता सर्वै तांचे मनोरम्यता । तरि कर्षक अंजलीकृत हथानि आलस्यान रबता ॥
1037	ताजे भाराचे चारीचे एक भागाक, तरि भुयिंचे सारें ऊणे जता, । एक हाथ भरि सारें नत्तिले, चांग धान्याचे पीक उत्पादन जता ॥
1038	सारें घलचे असा अधिक चांग कृषि करचापसि, । तण तस्सप्‌ चांग जाव्न, संरक्षण करचे असा अधिक चांग उदाक घलचापसि ॥
1039	वोचून पोळोव्नत्तिले ताजी भूमि कोण ताजे जीवित कर्ता विनियोग, । ताजी भूमि जतली विषण्णजाव्न एक बयिले मण्कि केलेले परित्याग ॥
1040	तरि बाद कर्ता दारिद्रयाक, मनुष्य आलस्यान बसता, परित्यक्त जाव्नु, । दयेता भूमि देवी हस्तली असा अवज्ञा करतली जाव्नु ॥
अद्याय १०५ दारिद्रय
1041	कसले दिता व्होडले वेदना भयप्रद आवश्या पस? । कायि दीना वेदना खरेंचि अधिक आवश्य पसि ॥
1042	नाश करता राक्षस दारिद्रयाचे, । संतोष हया लोकाचे अनी दुसरे लोकाचे ॥
1043	घट्टि धरलेले दारिद्रय तत्क्षण नाश करता, । दोनीयि पूर्व जनन अनी वाग्मिता ॥
1044	दारिद्रयाचे ग्लानता असा शिकोव्चे, । महाकुल जात असा जल्यारियि, लज्जाकर उलोव्चे ॥
1045	दरिद्र, ते शोचनीय वेदनेन्तु, । हडता अनेक दुःख ताजे परिवारान्तु ॥
1046	तानी उलोव्यात उत्तरं वेचून कडिली ज्ञान युक्त संग्रह केलेली; । जल्यारि दरिद्रि मनुष्याली उत्तरं अज्ञान जाव्न वत्तली ॥
1047	तागेल स्व माताक, एक परकी तो जता, । केन्ना दारिद्रय सद्‌गणहीन येता ॥
1048	जायि असप ते कडिलो जीव मिजो कलचे दिवसा, । तेवेयि येतले वे असिचे दिवसा? ॥
1049	उज्जा मधें, थोडी नीद जाव्यात मुकारि येक्तली जाव्नु; । जल्यारि दारिद्रय दवरतले मनुष्यांक उक्ते जागरुक जाव्नु ॥
1050	ना तरि जले दरिद्रि सन्यासाले वस्त्र धारण करताति । तांगेले शेजाराले मीठ अनी पेज, ते रवताति ॥
अद्याय १०६ भीक मगप
1051	तरि तू दिकता तांका कोणाले थकून ते असा समचि निमगूचाक, अर्ज करताति, । पाप असा तांगेले, ना तुगेले, तरि ते निषेद करताति ॥
1052	भीक मगूचान्तुयि जाव्यात स्वल्प आनन्द मेळचे, । तरि कसले तू निमगिता, तुका दुःख नत्तिले असा मेळचे ॥
1053	मनुष्य कोण जाणता कसले असा रिणान्तु, अनी खचेंवटेन तरि निषेद करना भिक्ष दोव्चे, । रबचे अनी भिक्षाडन करचे तांचे मुकारि असा ताजे विशेष मनोरंजन करचे ॥
1054	भीक मागप्‌, असा भिक्षा दिव्चे मण्कि, जाव्यात सन्तोष मनाक दिसचे, । मानवा थकून, कोण निषेद केलेल्यान केन्नायि ना सपन पळोव्चे ॥
1055	कित्या मळयारि थयि असा मनुष्य भूमीरि कोण केन्नायि ना निषेद करचे, । मनुष्य जाव्का रबूचे तांचे मुकारि अनी सहाय खतीरि अपेक्षा करचे ॥
1056	तरि तू दिकता मनुष्य निषेदाचे वायिट थकून स्वतंत्रताचे, । गेल्या असा सर्वैयि कठिन वेदना दारिद्रयाचे ॥
1057	तरि ते कोण दिताति उत्तरं वायिटपण नत्तिले असा दिकचे, । भिकाराले ह्रदय एक संतोषयुक्त परमसुख असा दिकचे ॥ ॥
1058	तरि भिकारि ना जत्ताति, लोक भारी थण्ड अनी विशाल असचे, । जत्ता एक स्थल खयि रुकाचे बव्ल्यो स्वल्प चंकूचि असचे ॥
1059	कसली कीर्ति येता मनुष्याक कोण स्नेह कर्ता दिव्चाक । तरि थयि असा ना भिकारि घेव्चाक? ॥
1060	भिकारि निषेद केलेले जव्चिना केन्नाचि कोप दकोव्चे, । तेवेयि निमित्तान जाव्यात दरिद्रि, कारण सर्वै तू असा जाण जव्चे ॥
अद्याय १०७ भीक मगूक भय
1061	ते असा चांग जाव्न दा दशलाक्ष वंटयान ना घेव्चे, । अनुकंपा दोळ्या थकूनूयि कोण संतोषान असा दिव्चे ॥
1062	तरि भीक मगूचे, एक जीविताचे भाग असा निर्मित करचे, । जाव्यात सृष्‍टिकर्तारु परिभ्रमित अनी म्लानीभूत जव्चे ॥
1063	ना व्होडले मूढत्व शक्तिपसि ते सुनिश्‍चित करतले, । "दोष दारिद्रयाचे, भीक मगिल्यान कोर्नु अमी उपशमन करतले" ॥
1064	कोण ना भीक मगूचे आवश्य असजल्यारीयि चडांत चड जाव्नसिले, । तांगेले अभिमान उत्कृष्‍ट जाव्न लोकान्तु म्हण्चे तशि असिले ॥
1065	निशे पत्तळ असा तरि जल्यारीयि उदकामण्कि निर्मल जाव्न, । एकलाले स्वकीय परिश्रमान कोर्नु मेळेले, असा मधुरमयजाव्न ॥
1066	तरि असा जल्यारीयि उदाक एक गयचे खतीरि तू निमुगूचे, । कायिना असा एक अधिक रूचि नत्तिले जाव्न प्रवृत्ति असचे ॥
1067	"तरि तू जाव्का मगूचे" भीक मगतल्यांक हाव असा मागणें करचे, । मगुनका तांचे लगी थकून कोण लिपेयता तांगेले संग्रह धनाचे ॥
1068	केन्ना सुरक्षा नक्तिले मगूचे तांरु अडळता । निषेदाचो घटि फतोर, तो फुटता ॥
1069	मगूचे विचाराचेरि, ह्रदय जत्तले करगूचे; । जल्यारि ते जत्तले नाश, तरि उच्छारण केल्यारि निषेदाचे ॥
1070	एक थण्डाचेचे प्रतिघाताचेरि भीक मगतलो मरता, । जल्यारि खयि तो लिपेयतलो, कोण स्वल्प सहाय निषेदकरता? ॥
अद्याय १०८ नीचत्व
1071	सादृश्य असिले तसले हया मण्कि अमि ना दिकिले; । समचि दुसरे मनुष्य मण्कि असा नीच जाव्न असिले ॥
1072	नीच, अधिक भाग्यवन्त बुद्धवन्त जव्प्यापसि असा; । मनसाक्षिक सर्वै वेदन दिव्चा थकून, तांगेले मन स्वतंत्र असा ॥
1073	नीच असा देवा समान, तेवयि । कसले तराचे ते इच्छिताति, जाव्यात करचेयि ॥
1074	नीच, केन्ना ते मेळताति कोणाक एकल्याक जताति अनिकयि अधिक नीवाचे, । ते मुकारसून वताति तांका मन एक अधिक अहंकाराचे ॥
1075	स्वभाव नीचागेले असा भयाक आधार धोर्नु; । तरि ना, ते असा स्वल्प आशेक आधार धोरनु ॥
1076	नीच, एक वजूचे धोला मण्कि, सर्वै ईक केन्नान्तु, । प्रख्यापान कर्ता सर्वै रहस्य ते तानि अयकुचान्तु ॥
1077	मात्र ते सोडून तांका कवचित मुष्‍टीन कोर्नु तांगेले फटेतले खडाक, । नीच, तांगेले ओल्ले हथानि सुळसुळीत जव्चिना हलोव्चाक ॥
1078	बुद्धवन्त फल दिता एक शरणार्थिकांगेले उत्तरांचे, । नीच, केन्ना चिर्डिले कोबा मण्कि, सल्पचांग जता दिव्चे ॥
1079	तरि जल्यारि मनुष्य चांगजाव्न भोजन केलेले अनी वस्त्र नेसिले, नीचत्व वर्गान्तुले । स्वल्प लिपून चूकि तांचेरे असिले दिकचाक जाव्न प्रयत्‍न करतले ॥
1080	कसल्या भगेक असा नीच मनुष्य योग्य जाव्न? तरि दुःख येतले, । ते शीग्र विकिताति तकांचि जाव्न एक संख्ये खतीरि उचितजाव्न असिले ॥