अद्याय 91-100

 

Thirukkural in Konkani तिरुकुरल  -  कोंकणी भाषा

पुस्तक एक: धनापासून

अद्याय ९१. बयिलानि नयन करचे
901			कोण आकांक्षित कर्ता बयिलेले स्नेहाक, ना श्रेष्‍ठ जाव्न असिले लाभ मेळता; । त्यो प्रकृतीचेरि बव्गता, तसले विषय तिरस्कृत करता ॥
902			कोण अमित प्रीति दकैता ताजे बयिलेक अनी राखण करना ताजे नावाक जाव्न, । ताजे धन हडतलेचि तका व्होडले अपकीर्ति अनी अपमान ॥
903			भीरु मनुष्य कोण वश्य जता तागेले बयिलेक, । असा अपमानित चांग मनुष्यामधे ताजे सगळे जीवितकालाक ॥
904			कोण भय पव्ता ताजे बयिलेक, स्वर्गीय परमसुख मेळना, । ताजे पौरुष प्रवृति, व्होडपण केन्नाचि प्राप्‍तकरप जायना ॥
905			कोण भित्ता ताजे बयिलेक असाति केन्नायि भिवचे, । चांग प्रवृत्ति करचें अनी चांग मनुष्यांक सहाय दिव्चे ॥
906			तसि असा जल्यारीयि ते जीविता खतीरि देवदूता मण्कि बादे थकून मुक्त असाति, । व्होडले ना असाति कोण बयिलेले कृश हथाक भिताति ॥
909			विनीत स्त्रीत्व व्होडले कीर्तिक पात्रीभुतजता, । पौरुषापसि ते स्त्रीयेले आज्ञा प्रवृतीरि हडता ॥
908			ते कोण अनुसरण करता तरुणीक मनोहर बौरियेचे, । सहाय नका तांगेले मित्रांक प्रवृतीन्तु, नयि दान प्रदान करचे ॥
909			ना सद्‌गुणाचे प्रवृत्ति अथवा धन अथवा आनंद रबता, । तांचे लगी कोणा तांगेले बयिलाले अज्ञानुसार, मानून घेता ॥
910			अत्यनुरक्ताचे मूढत्व तांगेले बयिलांचेरि ना तांका असा । कोण मनाचिशक्ति अनी दृढ मन प्रकट करता असा ॥
अद्याय ९२. चेडियो
911			त्यो बयिल मनीस यथेष्‍ट कंकण युक्त, ना स्नेह ती अन्वेषन करताति, । जल्यारि धन, तसि अस जल्यारियि आकर्षक उत्तरं ती उलैताति ॥
912			बयिल मनीस कोण तुकिताति लाभाक, अनी उलैताति उत्तरं म्होंवान । तुकतायि तांगेले मोल, अनी रबताति पेलतडि तांचे लगी पव्चाक जाव्न ॥
913			एक अत्याभिलाषी वेश्याले कपड आलिंगन असा त्या मण्कि, । एक कळका कूडान्तुले थोडे विचित्र मृतशरीराक अपोडच्या मण्कि ॥
914			बुद्धवन्त कोण अन्वेषण कर्ता स्वर्गीय अनुग्रहाचे धन, । अत्याग्रही वेश्या केन्नाचि करना आलिंगन ॥
915			मनुष्य बोध असिले अनी विज्ञानाचे ना निश्‍चित पडचाक, । एक भक्ष्य गुणहीन वशीकरण करच्याक ते असा सौजन्य सर्वांक ॥
916			त्यो कोण आकांक्षितायि कीर्ति खतीरि दूरीकृत जाव्न वताति, । तांचे लगी थकून कोण निरर्थक चित्ताकर्षक अनी कला प्रकाशित कर्ताति ॥
917			कोण अनुराग करता विरुद्ध विचार तांगेले आलिंगनान्तु असचे, । कोणीय अपोडचेना जल्यारि ते सद्‌गुणाचे अनुग्रहाक शून्य जाव्न असचे ॥
918			मनाचे सूक्ष्म दृष्‍टीन तांका सोडिला असा, । वेश्याले स्नेह दानवांगेल्या मण्कि, अमि दिकता असा ॥
919			मृदुल हस्त एक आभरण धारण केलेले वेश्याले, । एक चिकलान्तु फरकले अधिकार भ्रंश मनुष्य जताति ते स्थापित केलेले ॥
920			त्याग केलेले तांका, दुर्भाग्याचे प्रयोगान । असा द्विमुखी बयिलो, पिताति अनी खेळताति जुवान ॥
अद्याय ९३. पीवनत्तिले रबप
921			कोण पित्ता एक एक दिवसा सुरु मडयाचे, । ना भयाक नियन्त्र्ण, अनी जयना कीर्ति तागेली प्रकाशित जव्चे ॥
922			नका पिव्चे कोणीय एकलान तरि पिव्चे असा तागेले लक्ष्य दिव्चे, । ते, विज्ञानि मनुष्याले मोल दिव्चे ना अवकाश घेव्चे ॥
923			एक सूर पिव्ग्याले संतोष असा दुःख अवुसूले दोळ्यांक; । कसले अस्तले तें तांका कोण असा प्रज्ञावन्त सत्याक? ॥
924			सुंदर तरुणी अपमानाचि तंचेरि ती पाटि घुव्ण्डाव्न रबता, । कोणाले अपराध सुरु पिलेल्यान ते सर्वै दूषणाक करण जता ॥
925			मोलाक घेव्चे दुडुवानि, एकलाले असा अबोधावस्थेचे, । असा कायिना जल्यारि एकलाले मुढत्वाचे ॥
926			ते कोण निदेताति जाव्यात मेलेल्या समान, । अनी ते कोण पिताति असा विष खेलेल्या समान ॥
927			कोण पिता गुप्‍त अनी कोण दोळ्या पत्तियो दंपिताति, । तंचेरि गांवु हसताति, सर्वंक गांवु जाणताति ॥
928			'हाव पीनाति' करना तसले अवकाश मूढ जाव्नु, । कारण, कसले तू लिपेयता, पिव्चे प्रकट करता शीग्र जाव्नु ॥
929			विचारण शक्ति एक मनुष्यालगी कोण असा मृत तुल्य घटि जाव्न, । कारण उदका पोन्दाक एक दिव्या मण्कि जाव्न ॥
930			केन्ना तो असा शान्त जाव्न, पळेयता ते एक पिलोलो जाव्न, । ना वे तो आलोचन करता, 'हाव बुडोलो कितुले अगाधजाव्न' ॥
अद्याय ९४. जुवानि खेलचे
931			तरि तू विजय पव्ल्यारीयि, ना पाशे खेळचे मोग करचाक, । तुजे लाभ  असा एक आमिष मत्‍स्यवेधनी मसळेक ॥‍
932			कोण नष्‍ट पव्ता एक शंभरि एकलोचि एक लभ्य जव्चाक, । कसलो संतोष जीवितान्तु तांका जाव्यात मेळचाक? ॥
933			तरि एकलो उलोव्चे कायिना जल्यारि पाशे खेळ दिवसा सगळेचि, । तागेले धन ताजे लगि थकून निश्‍चित वत्तलेचि ॥
934			जुवा खेळा थकून, अनेक पीडा अनी नष्‍टाचे उदभव जता । कायिना व्होडले दारिद्रय निश्‍चित हडता ॥
935			पाशे अनी जुवा खेळा विवरु अनी नैपुण्यान्तु, कोण पडतायि, । तत्‌ समयारि ते नष्‍ट पव्तायि तांगेले सर्वैयि ॥
936			कोणा वयिरि दुरभाग्याची देवता तिजे बल्ले उडेयता । जुवा खेळाचे, आवश्य सहनकर्ता, अनी दुःख उत्पन्न करता ॥
937			पैतृक धन अनी अभिमान असा नष्‍ट जव्चे; । प्रवेश करचे धूत शाळेन्तु, ते असा खरचाचे ॥
938			ते वरता असत्याचेरि, नाश हडता धनाक अनी भहुमानाक, । अनी सोडता एक मनुष्याक व्हडले दुःख अभिमुख करचाक ॥
939			वस्त्र, धन, आहार, कीर्ति अनी शिकवण सर्वै सोडून वता । तरि जुवा खेळकराले लाभाचेरि तो ताजे ह्रदय स्थापन करता ॥
940			कसले तरि नष्‍ट; पाशे खेळाचेरि जुवा खेळकारि धोरनु रबता । कशिकी जीवु देहाक, कसले तरि दुःख ते हडता ॥
अद्याय ९५ औषद
941		तरि चड्‌ अथवा ऊणे, तीन त्रिदोष कारणजता रोगाक ते, । शिकिले ते मेजिताति वारे असा प्रथम तांतुले ते ।
942		ना आवश्य वोखदाचे शमन करचाक तुजी वेदना देहाचे, । तरि तू जीरेयता तुजे अहार पयले तू दुसरीय खवचे ॥
943		देहाचि शक्ति जाव्यात दीर्घकाल तू रबेयता, । तरि आहार जीरेयता, स्वल्प समय परिदिभितेरि तू अनिकययि खता ॥
944		केन्ना आहार जिरल्या, तरि तुका दिसता भूक, । वेंचून कडचे तुजे जीव ना आकस्मिक असुख दिसूचे ॥
945		आत्मनियन्त्रण कोर्नु, खव्चे आहार हिताचें जाव्न असूचे, । अनी तेन्ना तुजो जीव ना आकस्मिक असुख दिसूचे ॥
946		आत्मसंयमन व्हडले सन्तोष दिता, । तसि एक पोटभरि खौव्चे रोगान रबता ॥
947		अज्ञानान ताजे जटराग्नि कोण भक्षण करता, । अनेक रोगांक तो दिकता ॥
948		रोग, ताजे कारण अनी कसले जाव्यात करचे असुखाक शमन, । परीक्षण करि ये अनी त्यानन्तर चिकित्सा करि ते वैदग्ध्यान ॥
949		रोगी, समय अनी स्वभाव रोगाचे । पयले चिकित्साचे, शिखिले एकल्यान जाव्का ये निरीक्षण करचे ॥
950		रोगी, वैद्य, वोखद, कोण संरक्षण करता रोगियाले दिकारि जाव्न । तांका, वैद्यशास्त्र असा आवश्य प्रदान करचे जाव्न ॥
अद्याय ९६ कुलीन जन्म
951		स्वभावज गुण अनी एक अपमान बोध असिले, । दिकताति केवल तांचे लगी एक अभिजात्य नाव असिले ।
952		महाकुल जात आडवटेन वचूना हन्थुथकून तीन विषय, । चांग स्वभाव, सत्य अनी विनय ॥
953		एक मंधहास, औदार्य, चांग उत्तरं अनी दाक्षिण्य असचे; । ह्मे असा लक्षण, ते संगताति, कुलिनता सत्याचे ॥
954		कोटि अनी कोटि असा जल्यारियि तंका जाव्यात दिवचे, । नीचतांक, उत्तम कुलजात जाव्चिना प्रेरणकरचे ॥
955		महाकुलजात, तरि तंका शक्ति ना जल्यारियि दान दिव्चे खतीरि । जाव्चिना नष्‍ट तांगेले दानशीलता आसिले पूर्वकालारि ॥
956		कोण रबता उचित जाव्न कुडुंबाचे निष्‍कलंक नावाखतीरि । निश्‍चित केन्नाचि जाव्चिना नम्रीभूत अपमानाचे प्रवृतीचेरि ॥
957		महाकुलजातांगेले चूकियो असा दोळ्यानि सर्वै दिकचे, । कलंक असिल्या मण्कि ते चन्द्रमाचेरि परिभ्रमणकोर्नु आकाशान्तु वचे ॥
958		सद्‌गुणाचे मनुष्यान्तु, तरि स्नेहाचे अभाव आविर्भूत जाव्चे, । तांगेले वंशवली संबन्दी संशय जायत येव्चे ॥
959		सस्य दकैतायि खचें मतियेथकून ते वडताति, । अनी महाकुलजात मनुष्य, तांगेले उलोव्चे दकैताति ॥
960		कोण आशेता व्होडपण, जाव्का विनय कळचे; । कोण सोदिता एक आभिजात्य नाव सर्वांक जाव्का महुमान दकोव्चे ॥
अद्याय ९७ भहुमान
961		तरि असा अवश्य भहुमान ते जाव्यात मेळचाक, । परित्याग करि कसलेयि प्रवृति ते हडचे तुजे भहुमानाक कलंक ॥
962		कोण भहुमान सहित कीर्ति पाविलो सोदिता, नीच जाव्न असिले प्रवृतीक । केन्नायि करचिना, तसि ते वरता जल्यारीरि कीर्तिक ॥
963		केन्ना भाग्य येता, व्हडले भहुमान तुवे जाव्का दकोव्चे, । दुर्भाग्यान्तु तुजो अभिमान जाव्का वडूचे ॥
964		मनुष्य कोण असा तांगेले व्होडले अवस्थे थकून पडले, । केश समेत असा ते पडलेले मस्थकाथकून, मूल्य ते दकैतले ॥
965		ते असा ऊंच्चा गुड्‌डा मण्कि व्हडले अवस्थेन्तु संकुचित जता, । जल्यारि नीचतेक कणा मण्कि सान, ते बुडता ॥
966		कित्याक रकून रबता तांका कोण तिरस्कार कर्ता तुका अनी कर्ता अवगणन, । केन्ना ते फलदिता नयि ते प्रशंसात्मक नयि ते नंदनवन? ॥
967		अदिक बरे तरि ते संगीले असा ते तो असा मेलेलो जाव्न, । जीविता पसि राकून रबूचे शत्रूक बदल जाव्न ॥
968		असा जीवाक ते कर्ता पोषण, एक रोग विमुक्त, ये दीन देहाक, । केन्ना अभिमान असा अभिमुख करचे निश्‍चित नाशा? ॥
969		नष्‍ट जव्चे केश चामरमृगाक जव्चिना जीवित जव्चे । तसले मनुष्य, तांगेले अभिमान दकैता, ना सजीव असूचे ॥
970		अभिमानाचे मनुष्य ना अपमानान्तु रबचाक, । लोक आराधन करतले अनी प्रशंसा करतले तांचि कीर्तिक ॥
अद्याय ९८ व्होडपण
971		कीर्ति असा जीविताचो, दीवो; कोण संगात, । 'हाव जीवन कडतलो ते सोडून' अपमान स्वीकार करता ॥
972		सजीव प्राणियो असा सर्वै सदृश जनना वेळारि, । भेद येता प्रवृती थकून विशेष गुणाचेरि ॥
993		महाकुलजात, कोणाले जीव असा अधम, ना केन्नाचि व्होड जव्चे, । अधस्थ, उन्नत मनाचे, ना असा खलचे अवस्थेचे ॥
974		बयिला मण्कि कोण संरक्षणकर्ता तांगेले चारित्र्याक, । व्होडपण जाव्का संरक्षण करचे ताजे अभिमानाक ॥
975		मनुष्य संपन्न जाव्नु असिले व्होडपणान निश्‍चित करतले, । अपूर्व कृत्यं कसले सद्‌गुणाचे अनुरुप हडतले ॥
976		नयि ते नीचांगेले स्वभाव सोदूचे, । अनी अनुगमन करचे व्होडले मनुष्याक अनी उन्नत मनाचे ॥
977		केन्ना विशिष्‍टता येता तंका कोणाक ते असा नीचाचे, । चड्‌ गर्विष्‍टाचे अविनय कृत्य असा दिकचे ॥
978		व्होडपण मर्यादेन बव्गता ताजे मस्थक; । नीचत्व धारणकर्ता आत्मप्रशंसा बदलाक ॥
979		खरे व्होडपण असा वर्जित अहंकाराचेरि; । नीचत्व, पायदवरतले दुरभिमानाचेरि ॥
980		व्होडपण लिपेयतले कलंक दुसराले, । दुसराले चूकियो, नीचत्व प्रकट करतले ॥
अद्याय ९९ संपन्नता
981		तांका कोणाक परिपूर्णतेचे मार्गाक अनुरूपता असा हडचाक, । सर्व चांग निषय असा करका जलेले करचाक ॥
982		उत्तम मनुष्याले परमसुख असा श्रेष्‍ट मितेरिजाव्नु, । सर्वै इतर असा केवल शुद्ध कापटय जाव्नु ॥
983		स्नेह, अपमानाचे बोध, सत्य, ऐक्य अनी दयेक, । ये पांच, दिता आधार खरे सद्‌गुणाचे विशिष्‍टतेक ॥
984		हिंस करनत्तिले असा मूलतत्व तपस्याचे; । दोष दिकुनत्तिले असा विशिष्‍टता सद्‌गुणाचे ॥
985		सत्कुल जातांगेले शक्ति असा शालीनताचि; । तजानकोर्नु, ज्ञानवन्त करतायि निरायुधीकृत सर्वै शत्रुताचि ॥
986		परिपूर्णताचे परीक्ष सम मनान सहन करचे, । हरवण जव्चे तांचे लगीथकून कोण असा एक नीच जातीचे ॥
987		तरि ना असा चांग केलेले तांका कोणाक वायिट करतल्याक, । कसले प्रयोजन असा खरे सद्‌गुणाक ? ॥
988		शक्तियुक्त तांका परिपूर्ण सदगुण उत्‍पन्न असिले, । दारिद्रय असा ना अपमान, असा ते दिकिले ॥
989		जाव्यात भाग्य परिवर्तन, जल्यारि तानि जव्चिना न्यायाथकून कडेक सरचे, । कोण असा केळेले समुद्रामण्कि शक्ति परिपूर्णतेचे ॥
990		तरि परिपूर्णतेचे मनुष्य जाव्का हरवण घेव्चे दुर्लभ सद्‌गुणान्तु । ना लोक येतले ताजे भारू वहन करच्यान्तु ॥
अद्याय १०० दाक्षिण्य
991	अनायासाचे प्रवेश सर्वांक पळोव्चाक, । ते असा वाट खरे विनय शिकचाक ॥
992	प्रेम अनी महाकुलजात अभिमान; । ये असा दोन मार्ग करचाक विजय अनुष्‍टान ॥
993	अवयवांचे सादृश्य ना साम्यता हडचे; । तुल्य सौहार्द अभिप्रायाथकून साम्यता उत्पादन करचे ॥
994	फलवत जीवितान्तु, कोण योग्य जाव्न, दयाळपणान प्रवर्तन कर्ता वंटप करचे, । लोक करतले प्रशंसा तांगेले विनीत उदारतेचे ॥
995	खेळान्तूयि, उपेक्षा करचे असा चूकि, कोण जाणता । मनुष्याले जन्मस्वभाव, दयाळपण, शत्रूंकयि असा दकैता ॥
996	योग्य मनुष्य, लोकाक स्नेह दकैयता; । तशि ना जल्यारि, धूळीन्तु नाश जता ॥
997	अस जल्यारियि तीक्ष्ण परशुमण्कि; तांगेले बुद्धिवैभव चांग असचे, । कोण असा विनय शून्य असा काष्‍ठं रुकाचे ॥
998	असजल्यारीयि दुसरे स्नेहशील नत्तिले, अयोग्य प्रवृत्ति जाव्यात करचे, । ते असा चूकि हरवूचाक दयाळपणांतु अनी सद्‌गुणाचे ॥
999	विशाल लोक, तांका कोणाक परिहासाचे अनुभव ना असा, । काळूक अनी दुदर्शन, सूर्यान्तुयि असा ॥
1000	व्हडले धनाडच ते एक दयाहीन लुब्धाक मेळेले । असा समान चांग दूध विरजले एक कळंबिले अयदनान्तुले ॥