अद्याय 31-38

Thirukkural in Konkani तिरुकुरल  -  कोंकणी भाषा

पुस्तक एक: धर्माचेरि

अद्याय ३१. क्रोधाथकून मुक्त
301	शक्तिपूर्वक पीडेक, क्रोधु तुजे कर्ता नियन्त्रण; अनी खयि । ना तुका शक्ति, ते हंगा नयि तरि थंगा नयि ॥
302	शक्ति नत्तिले पीडदिव्चे, तुजो क्रोधु असा दुःखकर; । शक्ति असून, असा ते अतयि एक व्‍होडले दोषकर ॥
303	सर्वालगी असचे तुजो क्रोधु, तूवे जाव्का विसोरचाक, । ते असतले, एक अन्तनत्तिले वोडून वरचेतसि गाडि दुःखजनक ॥
304	मंदहास अनी संतोष, एक कोपाक कर्ता दिम्सिमरचे तसले; । कसले दुसरो शत्रु हडता दुःख तसले? ॥
305	तरि संरक्षण करचे स्वयं, तुजो कोपु वर्ता परिरक्षा तुजे निश्‍चयाक, । तरि ना, तो कोपु नाश हडतलो स्वयं तुजे आत्माक ॥
306	अमित कोप दिम्सिमर्ता अंतरवर्तिन जाव्नु सर्वांक, । अनी नाश करतले निर्भय जाव्नु असिले बन्दु बान्दवांगेले क्रोधाक ॥
307	कशि हाथ ते थापट मरल्यारि भूमिक अनुभव मेळचे असा दूकि, । देखून करचे कोण ते मनुष्य क्रोध कडता धन मेळ्या मण्कि ॥
308	तरि मनुष्य, उज्जाचे जिबे मण्कि, कारणभूत जाव्यात तुका दुकीचे, । ते असा चांग तरि तू, क्रोधाथकून नियन्त्रण करचे ॥
309	तरि मनुष्यु, ताजे जीवाक असा क्रोधाथकून संरक्षण करचे, । तो मेळेयता कसले तरि असा ताजे जीवाक इष्‍ट आसचे ॥
310	कोण सोडता तांगेले मनाची अवस्था मोर्नु गेलेल्या लगी दवरल्या असा, । कोण असा क्रोध विमुक्त, ऋषीनिकोर्नु अनुग्रहीत असा ॥

अद्याय ३२ . ना वायिट करचे
311	धन अनी कीर्ति, तरि ते पुरोगमन करचे जाव्न असा, । ना करचे वायट शुद्ध मनुष्यांगेले स्वीकृतमत जाव्न असा ॥
312	तांका कोणाक कोप, विद्वेषु उत्पादन करचे जाव्न असा, । ना करचे वायट शुद्ध मनुष्यांगेले स्वीकृत मत जाव्न असा ॥
313	असा जल्यारीयि प्रकोप नत्तिले, तुजो शत्रु असा अत्यंत पीड दिव्चे अस्तलो; । प्रतिकार निश्‍चित जाव्नु निरंतर दुःख हडतलो ॥
314	शिक्ष दिव्चे अन्यायाक, दय कोर्नु अपमन घेवप, । अनी तेन्ना, विसरप दय अनी चूकि संगप ॥
315	तरि दुसराले दुःख, तुजे मण्कि करना तू लेकूचे, । कसले प्रयोजन असा व्होड लोकपरिज्ञानाचे ? ॥
316	कसले तू अनुभव पव्लो दूकि असूचे मण्कि कठिनता । मेळच्या थकून दुसरयांक अनुभव, सोणरबता ॥
317	कोणीय एकलाक कसले वाटेन अथवा दिवसा, । करनत्तिले वायिट सद्‌गुणाचे अत्युन्नत व्होडली वाट जाव्न असा ॥
318	खयि जीवाक अनुभव मेळो कठिन वेदन आसिले, । कशि जाव्यात ताणे दुकोव्चे ह्रदयाक दुसराले, ॥
319	देनपरा समयारि, वायिट तरि असा तू करचे, । तेंचि ते देनपरा उपारन्ते, ते येव्नु तुका असा दिकचे ॥
320	वायिट येत्ता इत्यामळ्यारि, तो वायिटाक आश्रय अतयि दिता, । कोण वायिट सोडता, वायिटा थकून मोचन मेळेयता ॥

अद्याय ३३. ना हिंस करचे
321	सर्वै सद्‌गुणाचे उदेश असा नयि हत्य करूक, । हत्य करचे वरता सर्वै प्रकाराचे वायिटपणाक ॥
322	भागु गे तुजे जेव्णान्तु अनी पालन करि सर्वै ते जीवान्त रबचे, । असा ते उत्तम ते विशुद्ध विज्ञान दिव्चे ॥
323	चांग कार्यान्तु, हत्य करनत्तिले रबचे असा उत्तम जाव्नु, । अनी संगूनत्तिले रबचे एक फटवण असा उपरांतेचे जाव्नु ॥
324	कसले असा चांग अनी न्याययुक्त मार्गाक? । धर्म ते शिकेयता नयि हत्य करचाक ॥
325	तंन्तु कोण भित्ता अस्तित्वाक अनी परित्यागाक, । उत्तम असा तो कोण संहार करचे असा अधिक्षेप करच्याक ॥
326	ताजे जीव, यमराय रक्षण करतलो, । दुसराले जीवांक, तरि तो परिपालन करतलो ॥
327	तुका नष्‍ट जाव्चाक पुरो तुजो जीवु, तसि अस्स जल्यारीयि । दुसरे जीवाक तुवे हत्य करचे नयि ॥
328	चांगपणाचे भागाक वशंगत जव्चे, जाव्यात हत्य करचे दिक्चे, । जल्यारियि, असा ते एक पाप, ऋषीयानि लेकचे ॥
329	कोण ते हत्य कर्ता असा निकृष्‍ट अनी असचे नीचजावप; । कोण निकृष्‍टता जाण जता, ते जाणयि तागेले रूप ॥
330	दारिद्रय, असुख अनी अपमान, । ते कोण जीवन कडताति हत्य कोर्नु, अभिमुखी जाव्न ॥

अद्याय ३४. अस्थिर जाव्नसिले
331	केवल अधम अनी अज्ञानि ते । धरताति अनित्य नित्य असचे जाव्न ते ॥
332	जन समूह ते पळोव्चे एक खेळा मण्कि, तुजे भाग्य वडता; । जन समूह सोणु वचे मण्कि, तुजे भाग्य वता ॥
333	सर्वैयि धन असा क्षण भंगुर; देखून । केन्नायि जाव्नु असचे प्रवृतीन्तु, उपेक्ष करचे तुजे धन ॥
334	एक दिवस दिसता सत्य; जल्यारि ते असा एक पेसकातीये । ते दिसदीस खरवत चलोपेता एक भाग तुजे जीविताचे ॥
335	तुजी जीब तुका नष्‍ट जव्चे पयले अनी कष्‍ट कडचे श्वासोश्वास करच्यान्तु । करि प्रवृत्ति सद्‌गुणाचे फल मेळचे तसि मरणान्तु ॥
336	कोण कालि असिले असा जल्यारीयि, आजि ना असा; । तसि असिली ती कीर्ति ये लोकाक मेळेले असा ॥
337	कोण जाण जायना तरि ते दुसरे दिवसा अवसान, । एक दशलक्ष कौतुकान्तु नष्‍ट कर्ताति तांगेले समय दूर जाव्न ॥
338	देह अनी जीव मैत्री बन्दनान्तु आरंभता; । तांगेले अण्डकोशा थकून संजात पक्क्षिया मण्कि, सोडूनवता ॥
339	मरण असा मन्द जाव्न गाढनिद्रान्तु पडता; । जनन अनिकयि निद्राथकून उडकरायता ॥
340	जीव देहान्तु अतिथि मण्कि येत्ता असचे; । असा ते इत्या मळयारि तका ना घर स्थिर जाव्न असचे ? ॥

अद्याय ३५ परित्याग करचे
341	तरि स्वातन्त्र्य एक बंधना थकून तका मेळयात, । त्या बंधनाथकून, तो असा यातनेथकून विमुक्‍त्त ॥
342	कोण ते मुक्त असा बंधनाथकून, अनेक सुख जत्ता लभ्य, । त्याग करि समय भितेरि अनी कसले ते जलेले लभ्य ॥
343	तागेली इन्द्रिय पांच जाव्का सर्वै नाश पव्चे, । तागेली आशा, ताणे जाव्का त्याग करचे ॥
344	त्याग अनी सत्या तपस मेळेयता असा; । हतान्तु दवरलेले, हडचे संभ्रम अनिकायि असा ॥
345	देहाचे एक भारु असा कोण ते स्वातन्त्र्य आकांक्षिता, । जननाथकून तरि तशि असा, दुसरे बन्दनाक कित्याक उलेयता ॥
346	कोण ते अहंकाराक नाश कर्ता ते "हाव" अनी "मिगेले" म्होणु उलोव्चे । प्रवेश करतलेचि विषय ते अतीत्य जाव्नु देवाले दिव्यत्वाचे ॥
347	आशेन ग्रहण केलेले, कोण धोर्नु रबता ते धरचे बन्दनाक, । ते धोर्नुरबता तांचेरि दुखित जाव्न जाव्नत्तिले संगूक ॥
348	कोण पूर्णजाव्न त्याग करता, उश्‍चस्थानारि असा व्यवस्थितजाव्नु, । इतर, पीडित जताति बल्यान्तु सिरकून पळेलेजाव्नु ॥
349	कोण विच्छेदन कर्ता बन्दन विमुक्त जनना थकून । इतर सर्वै असा केवल अनित्य जाव्न ॥
350	बन्दून रबचे ते "बंदननत्तिले" आदेश दित्ता तुका रबचाक धोरुन; । अनी तेन्ना मेळता विमुक्त जाव्न सर्वै बन्दित जलेले विषयाथकून ॥

अद्याय ३६ सत्य सादन करचे
351	हीन जाति जन्माक असा कारण इत्यामळयारि मनुष्य विश्वास पाव्ताति असा । असत्य ते सत्या मण्कि, तांगेले व्यामोह करचे असंभवजनक असा ॥
352	कोण असा संभ्रमाथकून मुक्त निष्कलंक दृष्‍टि युक्त, । कळूक वत्ता, तांका मेळता सत्याचे उज्वल हर्षोन्मादयुक्त ॥
353	कोण असा विमुक्त संशया थकून अनी शुद्ध मनाचे असा, । लगीचि जाव्नु असा भूमिपसि, ते दिकताति असा ॥
354	तांगेले पांच इन्द्रिया थकून कसले ते तांका असा मेळचे, । केन्ना सत्य उपलब्ध जत्ता, ना तांका मेळचे ॥
355	एक विषय, कसले तरि जावो प्रकृति ताजे, । ते असा बुद्धिवन्त, अंतिमेरि असचे सत्य असा पळोव्चे ताजे ॥
356	कोण शिकताति सत्य भूमीरि अंतिमेचेरि असचे, । कडूनका तो मार्ग दुसराले जननाचे ॥
357	मन ते जाणता किते ते असा, अनी मननकर्ता बरें जाव्नु, । पुनर जन्मान्तु, ना ते वास करचे आवश्य जाव्नु ॥
358	कीर्ति परमात्माली तरि, तू जाणता, । अज्ञान जनन मळेले धरारि जाव्नु वता ॥
359	कोण लभ्य कर्ता सत्यान मेळचे सहाय, इतर सहाय वर्जित करचे; । विनाशकर दुःखाचे असा, ते निरर्थक असचे ॥
360	संमोह, काम अनी कोप, ये तीन । तरि तू नाशकर्ता, तू असा मुक्त वयटाथकून ॥

अद्याय ३७ आशा उन्मूलन करचे
361	सर्वै जीव वर्गांक बन्दजाव्नत्तिले जनन । उदपादन जत्ता केत्रायि आशेचेबीजा थकून ॥
362	तरि तू आशेता, मुक्ति मेळचे जन्माथकून; । ते मळता स्वातंत्र्यथकून सर्वै आशेथकून ॥
363	ना अतीव वोडले धन आशेचे मोचनापसि असचे, । ते की ये हंगा, अथवा थंगा, जीवाक आकांक्षित जव्चे ॥
364	सर्वै शुद्धता आशेथकून मुक्त असा; । ते येता परम सत्याथकून ते तुका आवश्य असा ॥
365	मनुष्य बन्दना थकून मुक्त असचे असा आशेथकून मुक्त असचे, । ना दुसरे भागगेव्चे त्या मण्कि स्वातंत्र्यायेचे ॥
366	लोभु, एकलाले जीवाक व्यामोह हडता; । धार्मिक जाव्नु आसिले निकृष्‍टताक भिता ॥
367	कोण सर्वै आशेताति वता खंण्डन जाव्न, । चांग प्रवृति येतलीचि तागेले वटेन ॥
368	कोण सोणु रबता आशा, पीडा कळना असा, । बाकी असूच्यांक, अंतनत्तिले दुःख वर्दित जत्ता असा ॥
369	केन्ना आशा, त्या दुःखान्तुले दुःख समाप्‍त करता, । जीवु तो, निरन्तर रबचे सुखाक अभिकांक्षित जता ॥
370	केन्ना तृप्‍ति जायनाशिले लोभाक धन्ण्डायल्या असा, । शीग्र परिवर्तन जाव्नत्तिले परम सुख दिल्या असा ॥

अद्याय ३८ नशीब
371	प्रयत्‍न येत्ता भाग्याचे योगा थकून; । निरभाग्य उत्पन्न जत्ता आलस्याचे अवस्थे थकून ॥
372	एक विपरीत नशीब, मूडता मात्र कळेयता; । चांग भाग्याचे नशीब, विशाल विज्ञानाचे लभ्यता प्रदान करता ॥
373	अति सूक्ष्म शिकवणेन्तु ऊंछ, तका रबूचे जता, । जल्यारि ताजे स्वयं विज्ञान उपरिस्थान लभ्य जता ॥
374	थंगा असा दोनि प्रकृति या लोकान्तु; । स्वल्प रबताति विज्ञानान्तु, स्वल्प भाग्याचे पंथान्तु ॥
375	धन लभ्य करच्यान्तु, चांग कृत्य वायट कर्माचेरि घुंवता, । अनी पीडेपण एक वेळारि, चांगाक धोरुन परत येता ॥
376	संरक्षण केलेले धन, विधिन कोर्नु ना उरचाक जव्चे । जल्यारि शिंपडूक पळेले धन, तुवे जाव्यात ग्रहण करचे ॥
377	आनंद, कोडीश्वरानि पव्चे नाति, । ते सोणु भागुगेतलो मण्कि हर एकल्याक दिताति ॥
378	परित्याग दरिद्रयांक जत्तले वे मेळचे । तरि ते असा सोडिले पूर्व निर्दिष्‍ठित वेदना असचे ॥
379	केन्ना चांग प्रवृत्ति येता, मनुष्य पळेयता तांका सर्वांक लभ्य जल्या मण्कि ते; । केन्ना वायिटपण येता, कित्याक जाव्न तेन्ना परादि दिताति ते ॥
380	कसले तरि शक्ति असा भारी व्होडली भाग्या मण्कि? मनुष्याले चातुर्य असा । प्रयत्‍न करचे, जल्यारि भाग्य तांका अतंयि मुकारसून्‌ वर्ता असा ॥