अद्याय 81-90

 

Thirukkural in Konkani तिरुकुरल  -  कोंकणी भाषा

पुस्तक एक: धनापासून

अद्याय ८१. दीर्घकाल असूचे मित्रत्व
801			चिरकाल रबचे मित्रत्व असा स्नेह ते ऋण दानदिचे । स्वतंत्रता असचे प्रवृतीचे एकलाले मित्राचे ॥
802			अति परिचय असा चांग लक्षण मित्रत्वाचे जाव्न, । बुद्धवन्त स्वाद पव्तायि ते उत्तम कर्तव्याचे जाव्न ॥
803			कसलो उपयोग असा मित्रत्वाचे पोरणे अनी सत्याचे, । केन्ना परिचित प्रवृति एकलाले मित्रांक जायना करचे? ॥
804			केन्ना परिचित प्रवृत्ति केले असा समवटेन मित्रत्वाचे, । निंगुनत्तिले, मित्रांक ते हडता आनन्द असचे ॥
805			अज्ञान नयि, जल्यारि अश्रधा निमित्त जव्चे । संजूचे ते, तरि मित्रं जता कारण दुःखाचे ॥
806			कोण जीवन कडता सीमाभितेरि कशितरि जव्चिना उपेक्षकरचे । तांगेले मित्र, तरि नाश जताति जाव्का मुकारसून वचे ॥
807			खरे मित्र समचि शिक्षण मेळेले चिरकाल परंपरीय स्नेहयुक्त असिले, । ना सोडचे, तसि असा जल्यारियि मित्र जाव्यात अन्याय केलेले ॥
808			तंका कोण अयकुचे ना एक मित्राले अपमान करचे, । ते दिवसा मित्र चूकि करताति, असा तो दिवस अनुग्रहीताचे ॥
809			मित्रत्व पोरणे अनी विश्वस्थ मित्रांगेले । कोण केन्नाचि जाव्न ना सोडचे, लोक असा प्रशंसा केलेले ॥
810			तांका कोण दकैता आदर तांगेले पोरणे मित्रांक, । शत्रु तरि जल्यारियि अत्यंत आकांक्षित सम करुक ॥
अद्याय ८२. वायिट संसर्ग
811		तरि दृष्‍टानि अमित जाव्न असा मित्रत्व दकौचे, । ते असा अधिक चांग तांगेले मित्रत्व जायना वडूचे ॥
812		कोण स्नेहकर्ता लाभाखतीरि अनी सोडता केन्ना तू पराजित जव्चे, । तसले मनुष्याले मित्रत्व ना प्रायोजन असचे ॥
813		कोण ते असा सदृश, कोण ते लुब्धु, कोण चोराय करता, । अनी कोण मित्रत्वान लाभ ग्रहण करता ॥
814		एक परिशीलन नत्तिले गोडो तुका सोडतलो गोंधोळान्तु युद्धाचे । मित्र दवोर्नु ताजे मण्कि तका, एकलोचि असा अतीव चांग असचे ॥
815		अधिक बरे नका लभ्य करचाक मित्रत्व नीचांगेले । कोण पराजितजता संरक्षण करचाक केन्ना कष्‍ट मुकारि असा दिकिले ॥
816		अधिक बरे दा दसलक्ष पाव्टि विद्वेष विज्ञानी मनुष्याले, । परस निर्मित करचे मूढालगी, एक मित्रत्व सुपरिचिताले ॥
817		शत्रु अतीव चांगपण हडतलोचि । मित्रा परस कोण केवल हसता विषयाचेरि कसलोचि ॥
818		कसले असा साध्य, कोण करचाक पराजित जता । तुका, तांगेले मित्रत्व क्रमान सोडचे जता ॥
819		स्वप्नातूयि, मित्रत्व असा दुःखेस्त निश्‍चित जाव्न, । एकला लगी कोणाली जीब असा उप्राटे संगता जाव्न ॥
820		परित्याग करि मित्रत्व तांचे लगी कसले तराचे । कोण असा मित्र गरकडे, असा भायिर शत्रु अपवाद संगचे ॥
अद्याय ८३. फटवणेचे मित्रत्व
821	मित्रत्व फटवणेचे मित्रांगेले, खंडचा मण्कि । मरतलेचि केन्ना अचित सन्दर्भ प्रप्‍त जत्ताकि ॥
822	मित्रत्व तांगेले कोण केवल एक भाग अभिनय कर्ता कि । परिवर्तन जत्तलेचि वारंवार एक बयिलेले ह्रदया मण्कि ॥
823	असा जल्यारीयि समृद्ध जाव्न असिले विज्ञान तांका जाव्यात लभ्य जव्चे, । नीच जाव्न असचे मनुष्य, खरे स्नेह केन्नाचि ना मेळचे ॥
824	जाग्रता असूका मनुष्याचेरि कोण वन्चनेन भरलेले असा, । कोणाले ह्रदय असा कोडुजल्यारि कोणाले मंदहास मधुर असा ॥
825	तंचेलगी कोणाले मन्न खरें मित्रत्व अन्वेषण करनाति, । दवोरनका तुजे विश्वास, कसले उत्तरं ते उलेयतात ॥
826	तरि चांग उपदेश ते दिताति सुह्रदभावेचे स्वरन, । शत्रूंगेले अति निकृष्‍ट जाव्न असचे कळतलेचि शीग्र जाव्न ॥
827	जाव्नका आकृष्‍ट विनय जाव्न असचे शत्रूंथकून उओव्चे; । एक धनुष ते असा बव्गले, मुकारि येव्चे अपाय असा दकोव्चे ॥
828	हथानि ते प्रार्थन करताति, एक आयुद्ध अनेक पाव्टि गुप्‍त जाव्न पडता; । तसले असा अश्रुधारा ते शत्रूंगेले दोळ्या थकून वळता ॥
829	केन्ना शत्रूं पैले वंकाणिसिताति अनी त्या नन्तर अवगणना दकैता, ते असा समचि असचाक । तंका करचाक मंदस्मित अनी तांगेले मधुरमय आनंद द्वंसन करचाक ॥
830	तरि एक समयु येता केन्ना शत्रु मित्रा मण्कि अभिनय करता, । तूवयि लिपोव्न दवरता तुगेले ह्रदय अनी शाणेपणान मन्दहास करता ॥
अद्याय ८४. मूढता
831		मूढता असा ते किते उपद्रवाक अवलंबन करचे । अनी त्यज्‌ कर्ता ते कायि लाभ हडचे ॥
832		भारी व्होडले अज्ञान असा संतोषक जाव्न । काम करच्यान्तु ते असचे समनयि जाव्न ॥
833		उदासीन, उलज्जित, स्नेहनत्तिले ह्रदय असिलो, । श्रध दीवनत्तिलो अधिक, एक मूढु अभिनय करतोंलो भागु तागेले ॥
834		तांचापसि कोण शास्त्र वाचिले अनी शिकिले, व्‍याख्यान करचे । जल्यारि अनुसरण नत्तिले, कसले बहुत व्होडले मूढ असा दिकचे ॥
835		एक अल्पकाल जननान्तु एक मूढाक जाव्यात लभ्य जव्चे । उचित जाव्न नरुकु सात जन्माक पीडेचे ।
836		केन्ना परिशीलन नत्तिलो मूढु प्रयत्‍नु कर्ता एक काम, ते दिकचाक जता । तो परजित जता अनी सांखाळेन बंधित जता ॥
837		तरि मूढाक जता अमित संपद्‌ मेळचान्तु विजय पव्चाक, । अपरिचितांक भक्षण दिव्चे, केदना भूक बन्दित जाव्न् रबता तांगेले बांधवाक ॥
838		एक विढि ऐश्वर्ययुक्त ताजे हतान्तु असूचे । एक पिश्या मनुष्या मण्कि मदोन्मत जाव्न नंचूचे ॥
839		मित्रत्व मूढांगेले असा एक अतीव सुखकर विषयाचे, । तांचे लगि थकून सोडून रबचे निश्‍चित दुःख हडचे ॥
840		एक विढि कोण अनुवाद नत्तिले प्रवेशकर्ता केन्ना बुद्धवन्त मनुष्य मेळताति, । कोण एकलो निदेव्चाक वचे मण्कि पाय धूव्नाति ॥
अद्याय ८५ अज्ञान
841			आवश्यान्तु, विज्ञानाचे आवश्य असा अतीव व्होडले आवश्य जाव्न; । इतर आवश्य, लोक करना आदर निश्‍चित आवश्य जाव्न ॥
842			इष्‍टदान ते एक मूढु कर्ता प्रतिष्‍टापन । असा केवल कसले स्वीकार केलेल्याले तपश्‍चर्यान करचे प्रदान ॥
843			मूढ तेंचिजाव्नु अतीव व्होडले यातना असा हडचे, । जल्यारि कसलोयि तागेल्या प्राण शत्रूंनि जाव्न जाव्यात हडचे ॥
844			मूढता असा अभिमानाचि ते विलाप करचे । "अंका असा विज्ञान ज्ञानवन्तांक असचे" ॥
845			तरि शिकुनत्तिले विज्ञान मनुष्य असा प्रख्यापन करचे, । एक संशयाक कारण जत्ता तांगेले खरें शिकवणेचें अवकाश गेवचे ॥
846			ते असा मूढ कोण आवरण कर्ता तांगेले नग्नतेक, । केन्ना तांगेले चूकि असा उक्तेकोर्नु दकौचे सर्वांक पळोव्चाक ॥
847			मूढ कोण निराकृतकर्ता मुनींगेले उपदेशाक, । ताजे स्वयं दुःखाक जता वाट दकौचाक ॥
848			अयकूचे ना उपदेश; कळना कायीचि विज्ञानाचे । ताजे जीवन असा तो मरचे मरेन एक अस्वस्थतेचे ॥
849			कोण प्रयत्‍नकर्ता शिकोव्चाक कुरडयांक असा तोचि कुरुडो अधिक जाव्न, । मूढांक दिकता केवल कसले ताणे दिकिले पूर्वेक जाव्न ॥
850			तो, कोण निषेदकर्ता कसले सर्वै लोकान्तु विश्वास पव्याति, । लोकान्तु सर्वै, नाव असुराले स्वीकार करतायि ॥
अद्याय ८६ विद्वेष
851		विद्वेष माहामारी असा ते हडचान्तु । अत्याहित सर्वांक सजीव वस्तून्तु ॥
852		असा तरि जल्यारि वायिट प्रवृत्ति एकल्याक दुःखोवप करच्यान्तु असा, । नयि वडोव्चाक शत्रुत्व समचि ते असा ॥
853		तरि शत्रूत्व, ते दुःखकर महामारि तू परित्यज करचे, । सर्वधा वर्धित जव्चि कीर्ति जाव्यात विजय मेळचे ॥
854		ते दुःखांतुले दुःखं, वियोग, तरि नाश केलेल्यान, । संन्‍तोषान्तुलो संतोष जत्तलो पूर्ण जाव्न संतोष पव्तलो जाव्न ॥
855		कोणाक तांका जाव्यात शत्रूत्वा थकून दूरीकृत करचाक, । तांचेरि कोणाक एकल्याकयि जाव्चिना एक विजय प्राप्‍त करुक ॥
856		तो कोण आहळाद पव्ता विरोधान्तु अनी कलहान्तु, । आवश्य अनी नाश शीग्र समीपन ताजे जीवितान्तु ॥
857		कोण कर्ता स्नेह दुसमानाकयि अनी असा कलहान्तु, । सत्य ते हडता तंका व्होडपण ना दिकचे ॥
858		पेल्यान सरचे विद्वेषाथकून, लाभ प्रदान करता; । ताजे मुखारि सरपा थकून व्होडले विनाश प्रवहित जता ॥
859		केन्ना भाग्य मन्दहास कर्ता सर्वै शत्रूत्व विराम पव्ता; । निरभाग्य हडता ताजी संख्या वर्दित करता ॥
860		विद्वेषा थकून सर्वै निरभाग्य उदभवजता, । जल्यारि मित्रत्व दयेन कोर्नु सद्‌गुण हडता ॥
अद्याय ८७ शत्रूंचेरि अधिकार दकोवप्‌
861		शिक्तिवन्तागेरि मेजप नयि शक्ति तुजी जाव्न, । दुर्बलालगी वच्‌ कितुलेचि दीर्घ जाव्न ॥
862		कोणाक ना स्नेहु, ना मित्र अनी जायना युद्ध करचाक, । कशि जाव्यात तका निग्रहकरुक ताजे शत्रूले शक्तिक ? ॥
863		एक भीरु, मूढु, अनी झगडे करचो अनि असचो लुब्धु जाव्न । तो पडता एक अनायासेन शत्रूक भक्ष्य जाव्न ॥
864		कोणाले कोपु जळता असा, कोणाले रहस्य दवरनाति गुप्‍त; दिवसा हर एक । अनी स्थल शत्रूक असा तो अनायासान भक्ष्य एक ॥
865		ना नियम संहिता पालन करचे, ना ते प्रवर्तन करचे कौशल्ययुक्त, अनी ना कळचे । पाप अथवा सद्‌गुण, तो असा सर्वै शत्रूक प्रिय जाव्न असचे ॥
866		कोणाले कोप असा अंध; कोणाले मनोविकार वडता; । तरि तो अप्रीति दकैता तुका, ते चांग असता ॥
867		कोण प्रदान कर्ता सहाय जल्यारि कर्ता तुजे पडचे उपाय दिकचे । तजे शत्रुत्व असा योग्यतायेचे कितले मोलाचे ॥
868		तका असा ना सद्‌गुण, परिपूर्ण अशुद्ध जाव्न चूकि असिले, । सहायक नत्तिले, ताजे शत्रु निश्‍चित स्वस्थ सुरक्षित जाव्न अस्तले ॥
869		तरि शत्रु असा मूढ, अनी असा भिवचे, । विजयाचो संतोष ना केन्नाचि दृष्‍टी थकून दूर असचे ॥
870		एक शिकवण नत्तिले शत्रु वयरि कोणाक जिखप्‌ जायिना, । एक विजय, कीर्तिचो प्रकाश केन्नायि मेळचे ना ॥
अद्याय ८८ मनाकरप शत्रूलि शक्ति
871		वर्जन करि विद्वेष परिहास्यान्तूयि शत्रूले; । एक वायिट प्रवृत्ति, तू परित्यज करि तसले ॥
872		तू जिखवता जल्यारीयि मनुष्याले विद्वेष धनुष्यानि, । करनाति तुजे शत्रु मनुष्य, कोण जुजता उत्तरानि ॥
873		कोण रबता एकलोचि अनी त्या भयिर कर्ता शत्रु अनेक, । असा तोचि अतीव दुरात्मा एक पिशा मनुष्यापसि दकोव्चाक ॥
874		असा तुका गुव्डांचे सामर्थ्य शत्रूक मित्रजाव्न,  । लोक ताजे बुद्धिशक्तिक असा आश्रित जाव्न ॥
875		कोणीय मित्रं नत्तिले, तरि दोन शत्रूलगी तू जुजता असा, । मेळचाक तांतूले मित्रामण्कि एकल्याक समजाव्न असा ॥
876		तू विश्वास पव्तवे अथवा ना, केन्ना जता भाग्य गेलेले । मनुष्याक जाव्का लेखूचे नयि मित्रामण्कि ना शत्रूजाव्न असिले ॥
877		लिपेयि तुजे दुःख तांचे लगी थकून कोणाक कळना असा, । तुगेले शत्रूंक, तुगेले दौर्बल्य दकैना असा ॥
878		कळचाक ती वाट अनी प्रवर्तन करचाक अनी स्वयं रक्षेक, । तुजे शत्रूंगेल अभिमानाक गलतलेचि अंतिम एक ।
879		नाश करि एक कंटचा जाड केन्ना तरणे असचे; । केन्ना वडता, हाथ ते कुडके करचे ते अस्तले तोपूचे ॥
880		कोण पराजित जता नियन्त्रण करुक अंहकार तांगेले शत्रूले, । एक श्वास करतले तांका नष्‍ट जव्चे अस्तित्व तांगेले ॥
अद्याय ८९ शत्रु भितेरि
881		उदाक अनी छाया, तरि वायिट, निश्‍चित रोग हडता; । विश्वास घाता मित्रा थकून सर्वै वायिट काम उद्‌भव जता ॥
882		शत्रु कोण असा धरलेले जाव्न खण्डीं तू धैर्य असिलो जाव्न, । मित्रत्व शत्रूले कोण दिकता सुह्रदा समान, रबचे जता जाग्रत जाव्न ॥
883		लिपून पडिले विद्वेष जाग्रता असूका, अनी संरक्षण करि तुजे जीवाचे, । संकष्‍टा अवस्तेन, ते असा वायिटांतु वायिट पिसकाते पसि एक कुंभाराचे ॥
884		रहस्य विद्वेष ते वायिट मना थकून येता, । परकी जाल्लो मित्रं, सर्वै तराचे वायिट हडता ॥
885		एकलाले बान्दवा मधे तरि विद्वेष वडोवप्‌ जव्चे लिपून असिले । अनेक मरण तुल्या दुखोवप्‌ जायित अस्तले ॥
886		तरि मित्रा मधें, विरोधाक दिकचाक जता स्थान एक, । ते असा कठिन परित्यज करुक नाशाक अनी अपकीर्तिक ॥
887		पेटारो अनी ताजे धंवणामण्कि, अनेक जन असा रबून, । तरि विद्वेष लिपेयता, ते असा सर्वै हडचे विश्वास करून  ॥
888		भंगर झोर्नु वत्तले केन्ना झरोव्‍नु गेलेल्यान, । एक गर ना जता गुप्‍त जव्न असिले विद्वेष दूषण जलेल्यान ॥
889		तरि असा सान बीयाचे खंड मण्कि जाव्यात ते । नाश असात गूडस्थानारि लिपून असिले शत्रूत्व ते ॥
890		कोण दोळ्याक दोळोदवोर्नु पळेयनाति, तागेले जीवित संशयावस्थेरि असचे । ते असा रबचे समान तेचि खोपियान्तु लगी एक सरपाचे ॥
अद्याय ९० प्रकोप करनत्तिले रबप महात्माक
891	तरि तांगेले मोगाचि इच्छा असा स्वयं रक्षणेचे, । शक्तियुक्तांक, तानि करचाक नज अपराधाचे ॥
892	जीवन कडचे औदासीन्यान्तु निश्‍चयाक व्होडले मनुष्याले, । व्होडले मनुष्याले शक्ति वटेन निश्‍चित शाश्वत वायटपण हडतले ।
893	कोणाक जाव्यात आशेक नाश उपदेश नत्तिले, । तांगेले कोणाली शक्ति, जाव्यात चिंतन नाशाक व्होडले ॥
894	केन्ना अशक्तं शक्तिमताक कर्ता प्रवृति वायिट जाव्न, । ते असा जव्चे मरण तुल्या हत्तान निश्‍चित जाव्न ।
895	कोण, क्रूरजाव्न असिले रयांक असंतोष दिव्चे, । खयि खयि ते वता, ते ना जिवन्त उरचे ॥
896	लसले उज्जान कोर्नु, ते जाव्यात अनिकयि रबचाक जिवन्त, । जल्यारि कोण लंगन कर्ता व्होडल्याले निर्देश जाव्चिना रबचाक जिवन्त ॥
897	कसले प्रयोजन असा धन अनी संपद्‌ लोकाचे, । तरि योग्य मनुष्य सद्‌गुणाचे जाव्का विद्वेष दकोव्चे? ॥
898	तरि मनुष्य उन्नत सद्‌गुणाचे विद्वेष असा दकैले, । बन्दूलगी रबिले जाव्न असिले मेले अस्तले ॥
899	तरि मनुष्य उन्नत सिद्धांताचे असात राग दकैले, । नाश जलेले, गडगडेव्न सकल पडतलो रायु रायागेले ॥
900	तसि असा जल्यारियि अनेक मित्रं समेत असा नाश जलेले । तरि कुलीन तपस्याचे मनुष्य असा दुखित जलेले ॥