अद्याय 61-70

 

Thirukkural in Konkani तिरुकुरल  -  कोंकणी भाषा

पुस्तक एक: धनापासून

अद्याय ६१. आलस्थाकून विमुक्त
601	एक जनाले प्रौढि उज्ज्वल कांतिये असूचे, । आलस्याचे कलंक मंदप्रभ करतले उजवाड ताचे ॥
602	कोण इच्छिता पालन कोरूक जनागेले श्रेष्‍टता, । ते जाव्का दुरीकृत कोरूक मंधता अनी आलस्यता ॥
603	अज्ञान असिले कोण आलस्य संवर्दन करता, । तांचे मुकारि, तागेले गरं नाश जता ॥
604	कोण असा बुडले आलस्यान्तु अनी उद्यम करनाति, । तांगेलि प्रजा मरताति अनी पापकर्म वर्दित जताति ॥
605	काल विलंब, विसरप अनी आलस्य अनी निदेक, । असा एक सुखाचि बोटि ती संचारकर्ता अगाध नाशाक ॥
606	असा तरि धत्रि भूमिचो, एक भाग्य लभ्य जव्चे, । तंतु थकून, अळसे जनाक, ना प्रयोजन मेळचे ॥
607	कोण अद्यम कोरना अनी तागेले आलस्याक अवलंबन करता, । उत्तरं अपमानित अनी धिकारपूर्व अयकता ॥
608	एक कुलीन मनुष्य आलस्यान कोर्नु दुरात्मन जता, । असा ताजे शत्रूंक बंधित जता, ।
609	कोण आलस्याचे स्वभावाक जिकवता, । चूकीथकून मुक्त, ताजे कुटुंब जता ॥
610	एक रायु कोण आलस्या थकून स्वतंत्र जाव्न रबता । लोक देवाले पायानकोर्नु मेजिले, तका लभ्य जता ॥
अद्याय ६२. मानुषिक प्रयत्‍न
611			जाव्नका धैर्य नत्तिलो आलोचन कोर्नु 'असा ते कठिन'; । अत्यध्वान असिले प्रयत्‍न हाडता तजे जाव्नु असिले सम्मान ॥
612			तरि तू परित्यागर्ता काम, तू परित्याग कर्ता लोकाक; । देखून काम करनत्तिले ना सोडून रबचाक ॥
613			खयि मनुष्याले प्रयत्‍न उचित जाव्नु रबता, । थयि, शक्ति अतित्यागाचि रबता ॥
614			औदार्य असचे कोण काम सोडून रबचे, । असा त्यामण्कि खडगधारि मनुष्यु एक अपौरुष जीव, सोडून रबचे ॥
615			नयि सुखान्तु, जल्यारि प्रवृतीन्तु संतोष ताजे दिकता, । एक भृहत शक्ति, ताजे बंधु बांधवांगेले दुःख नाश तो करता ॥
616			प्रयत्‍न, चांग ते भाग्याचे वर्धन हडता, । ताजे उणत्वाथकून, द्रारिद्रय उभ्दव जता ॥
617			आलस्यान्तु असा दिकचे निरभाग्य मुखान्तु; । प्रयत्‍नान्तु, पध्माक्ष कर्ता वास स्त्रीयेले प्रसादान्तु ॥
618			एक प्रतिकूल योग असा ना एकल्याक अधिक्षेप करचे, । अपमान येता बोधपूर्व श्रमाथकून सोडून रबचे ॥
619			तरि स्वर्गीय भाग्य जाव्यात करचे तुजे काम व्यर्थ जाव्न, । कठिन अद्यम तजे स्वयं प्रतिफल असतले मळचे जाव्न ॥
620			कोण प्रयत्‍नकर्ता धृड जाव्न अचंचल मनान, । निश्र्चित सोडतले निर्भाग्याचे नशीब मगल्यान ॥
अद्याय ६३. नौराश्या थकून विमुक्त
621			केन्ना कष्‍ट येता, तू कर्ता मंदहास आशेन कोरन; । दुःख परित्यज कोरूक, कसलेय ना असा तात्पर्य समत्वान ॥
622			कष्‍टाचे प्रवाह अभिमुख केलेले ते, । कोण परिज्ञानयुक्त विचार करता, शीघ्र वता ते ॥
623			कोण पीडा अभिमुख करता दुःखहीन । त्या पीडनाथकून मेळता मोचन ॥
624			कोण एक पढया मण्कि प्रतिबन्द तारण करता, । तगेले थकून बाधेक असा कष्‍टता ॥
625			केन्ना आवर्तित दुःख विनाश केरूक पराजित कर्ता । तांचेलगी थकून दूरस्त जाव्चे, ताजे दुःख बेगान पराजित कर्ता ॥
626			कोण काडिना असा धन ह्रदयाक ताचे, । भोगूचे ना दुःख केन्ना सोडून वता दिवस ऐश्वर्याचे ॥
627			व्होडले जाणताति, देह असा कारण दुःखाक, । देखून, तांचे मन, पीडित जव्चिना तें कलंक ॥
628			संतोष नयि जल्यारि दुःख असा मनुष्याले स्थिति, कळता कोणाक, । ये सत्य, तो सहन करना दुःख मानुषिक ॥
629			कोण ते अपह्रत जाव्नत्तिले असा संतोषान्तु, । दुःख, ताजे जीवाक जायिसिना नाश करच्यान्तु ॥
630			कोण दुःख संतोषजाव्न लेकित, तो प्रप्‍तजलोलो जत्ता, । परम सुख कसले ते ताचे शत्रु व्यर्थ जाव्न आकांक्षित जत्ता, ॥
अद्याय ६४. मन्त्रियो
631			उपाय, समय, वाट अनी प्रवर्तन, । एक मन्त्रि जाण ये अनी प्रवर्तन करता कौशल युक्तीन ॥
632			संरक्षण, विज्ञान अनी निश्‍चित मन, । पूर्व असूचे पंच युक्त, दिकचे असा एक मन्त्रयान ॥
633			विभाग करचे शत्रूंक, रक्षण करचे अनी पुनर समागम जव्चे, । सोडून गेलेले मित्रं, दकेयता एक मित्राले शक्तिचे ॥
634			चिंतन करचे अनी संजूचे अनी वेंचून कडचे समजाव्नु असचे, । अनी दिवचे स्पष्‍ट उपदेश असा एक मन्त्र्याले शक्तिचे ॥
635			कोण नीति जाणता, उलैता उत्तरं चांग आशयाचि, । अनी केन्नायि जाणता वाट ती, असा चांग सहायाचि ॥
636			केन्ना अति सूक्ष्मता विध्वत्ता, संयुज्य जाव्नु असाति । ना विज्ञान रबचे तसले मनुष्या मुकारि अमि दिकताति ॥
637			तरि जल्यारि एकलो जाव्यात कळतलो एक सिद्धान्त प्रवृतीचे, । अनुगमन करचे सामान्य ज्ञान लोकाचे असा युक्तिचे ॥
638			एक विज्ञान नत्तिले रायु ना तजे उपदेश गेव्चे; । जल्यारि ताजे बाद्यस्थ कर्तव्य असा उलोव्चे ॥
639			एक मन्त्रि कोण कपटोपाय कर्ता विरुद्ध जाव्न ताजे रायाक, । असा निकृष्‍टतर कसले एक दशलक्ष शत्रुंपसि हडचाक ॥
640			तसि असा तरि जल्यारीयि चांग जाव्नु ग्रहण केलेले, एक काम ना असा पूर्तिकेलेले । तरि ते कोण कर्ताति ना साध्य जलेले ॥
अद्याय ६५ उलोव्पा सामर्थ्य
641			सामर्थ्य  जिबेचे, इतर सामर्थ्य संपदान करचे, । ते रबता केवल एकचि दुसर्या मधे लभ्य जव्चे ॥
642			दोनियि चांग अनी वायिट उलोवप करचे, । देखून संरक्षण करि विरुद्ध जाव्न उत्तरं विसोर्नु वचे ॥
643			ते असा उलोव्चे ते कर्ता बन्दन कन्नान अयकूचे । अनी ते कोण अयिकिलेना, कर्ता तांका अयकूचे ॥
644			तंका कोण अयकता, संयोजन कर्ता तुजे उलोव्चे, । दोनियि गुण अनी लाभ असा तांतुभितेरि तांचे पव्चे ॥
645			उलोव्चान्तु तू जाव्का केन्नायि सुरक्षित असचे, । ते कोण एकल्याक जाव्चिना तुजे उलोव्चे आक्षेप करचे ॥
646			दोषहीन उलोवप रमणीय उत्तम असूचे जाव्न, । अनी ग्रहण करचे उत्तरं ते दुसरान उलोव्चे, बोध युक्त जाव्न ॥
647			प्रबल युक्त भाषण अनी विसरूक जाव्नत्तिले मन, । अनी निर्भय ह्रदय, अमि दिकताति असा, मारचाक कठिन ॥
648			शीघ्र जाव्न, अयकूचे लोक असंदिग्ध जाव्न संग्रह करचे, । ते कोण असा शक्तियुक्त उलोव्चे अनी उतराचे गांभीर्य असचे ॥
649			उणेचि, दोषहीन उत्तर कोण असा ना शिकिले उलोव्चाक, । अतिरिक्त अतिमात्र जाव्नु ते कर्कश जाव्न स्नेह करताति ॥
650			कोणाक जायना व्याख्यान करचे शिकवणेचे श्रेष्‍टता तांगेले । असा एक फुल्ला घोसा मण्कि पोरमोळ नत्तिले ॥
अद्याय ६६ प्रवृतीचे परिशुद्धि
651			भयिरचे सहायु लौकिक लाभ दिता, । चांग प्रवृतीन सर्वैयि मेळता ॥
652			तरि प्रशस्त अनी कीर्ति थकून निरर्थक जव्चे, । तसले प्रवृति केन्नायि तूवे वर्जन करचे ॥
653			कोण संगता ते श्रेष्‍ट विषय असा अनिक करचे, । प्रवृति ती कर्ता मंद प्रकाशाक करतले सोण रबचे ॥
654			तरि ते असा पीडित, ना लज्जाकर प्रवृति तानि करचे, । कोणाक असा समजाव्न अनिश्‍चित नत्तिले अवलोकन करचे ॥
655			करूनका प्रवृति पश्‍चाताप ते हडचे, । जल्यारि केलेल्यान, करनका आवर्तन तसले विषयाचे ॥
656			तरि तीणे केल्या उत्पन्न तुका पडता उपास, करना प्रवृति वायिट असूचे, । ते बुद्धवन्त मनुष्य असा त्या मण्कि अपराधक विधिचे ॥
657			बुद्धवन्त मनुष्याले दारिद्रय असा व्होडले लभ्य जलेले, । धनापसि वायिट प्रवृतीन मेळेयलेले ॥
658			कोण कर्ता विद्वेष आक्षेपाचेरि अनी निरोधन केलेली प्रवृति करता, । तरि समृद्ध असा अतं, आवीरि, दुःख हडता ॥
659			लाभ तो अश्रुधारा थकून, अश्रुधारा सहित वत्तलेचि, । चांग प्रवृति थकून नष्‍ट भावि आशिस वडतलेचि ॥
660			उदाक कडचे मण्कि एक अयदनान्तु तपूनत्तिले, । कोण प्रयत्‍न करता संरक्षण करचाक राष्‍ट्र ताजे अन्यायान जायना करतले ॥
अद्याय ६७ प्रवृतीचेरि धृडता
661			निश्‍चित प्रवृत्ति उत्पादन जता थकून एक निश्‍चित मनान्तु । सर्वै इतर असा भयिरचे दिकता अमि इन्तु ॥
662			'परित्याग करि वायिट प्रवृत्ति' अनी 'मुकारसूचे गमन' ये द्वय, । निर्वचनकरि तुजे वाट बुद्धवन्त मनुष्याले अभिप्राय ॥
663			चांग पद्धतिचे प्रवृति अनेक विषय मेळेयतलेचि । दकोव्चे पद्धति बेगिन जाव्न नाश हडतलेचि ॥
664			उपदेश दिव्चे, कोणाकयि एकलाल जाव्यात शक्य जाव्न; । ते असा कठिन प्रवर्तन करुक एकलाले अनुसरित जाव्न ॥
665			प्रवृतीचि शक्ति तांगेल्या विख्यात जलेले अनी महन्तु, । असा भहुमानस्त रायान जाव्नु अनी सर्वै अवस्थेन्तु ॥
666			कसलेतरि ते चिंतितात, ते विचार चंका निश्‍चित मेळचे, । तरि ते कोण चिंतितात जाव्यात धैर्य पालन करचे ॥
667			अवज्ञा नयि मनुष्य उणेपणा रूपाचे; असा ते, । अक्षाग्रसूचि मण्कि एक प्रभल रथा ते ॥
668			प्रवृत्ति प्रत्यक्ष एक निर्मल जाव्न दिकूचे, । दृड कडेर्कसरनत्तिले, तू निश्‍चित करचे ॥
669			तरि जल्यारियि वर्दित दुःख येता, धरता दृड जाव्न; । अनी कर्ता प्रवृत्ति ते वरचे परम सुखाचेरि अंतिम जाव्न ॥
670			असा जल्यारियि अधीनतेन्तु सर्वैयि शक्ति कळेली जाव्न, । कोणाक प्रवृतीचे शक्ति दौर्लभ्य असा, लोक दकयेता अवज्ञा निश्‍चित जाव्न ॥
अद्याय ६८ प्रवृतीचि रीति
671			विचारणाचे अंतिम असा शक्तिमत निश्‍चयाचेरि; । तरि कालविलंब जल्या, ते वरता दुःखाक अनीतिचेरि ॥
672			निदे केन्ना थयि असा आवश्य विचिंतन करच्यान्तु, । जल्यारि नका अल्पनिद्रा केन्ना प्रवृति अपैता जागरूक अवस्थेन्तु ॥
673			केन्ना वाट असा स्पष्‍ट, प्रवृति करचे असा न्याय जाव्न असचे; । तरि ना, निरीक्षण करचे त्या मरेन एक मार्ग असा दृष्‍टीन्तु पडचे ॥
674			कसले ते असा सोडिले प्रवृतिचे अनी शत्रूचे, । तरि तू चिन्तन कर्ता, ज्वलित उज्जा मण्कि ते वर्धित जाव्चे ॥
675			धन अनी मार्ग, पर्वृति अनी स्थल, अनी दिवसान्तु, । आलोचन करि चांगजाव्नु हंन्तु पूर्वेक प्रवृति आलोचन करच्यान्तु ॥
676			परिणाम, प्रतिबन्धन, प्रयत्‍नाचे लभ्यता, । तुकूचे तांका अनी तेन्ना लक्ष्य प्रप्त जता ॥
677			आरंभूक एक प्रवृतिचि पद्धति, तूवे निंगूचे जाव्का, । मन तांगेले कोण पूर्णजाव्नु जाण्ता निश्‍चित प्रवृतीचे ॥
678			एक प्रवृति नयन कर्ता दुसराले सहायक जाव्न, । वशीकृत जलेली एक हस्ति मण्कि, अधीन करुक रान्नांतुली असा पेट्घेयली जाव्न ॥
679			करचे तुजे शत्रूले दुसमनाक अनुबंधित जाव्न अनी करचे समाधानाक, । असा अधिक आवश्य जाव्न मोगान प्रवर्तन करचे पसि मित्रांक ॥
680			सान मनुष्य कर्ताति कथन कित्यामळ्यारि भितरची भीति, । प्रबल युक्त रायांक तांगेले शिरस बव्गेताति ॥
अद्याय ६९ राजदूत
681		उच्छ जनन, स्नेह, सामर्थ्य संतोष हडचे । ताजे रायक, एक दूताले गुण ये आसूचे ॥
682		स्नेह, परिज्ञान, उलोव्चाक सामर्थ्य , हये विषयाक, । असा आवश्य रायाले दूतांक ॥
683		शिकिलो शिकिल्यान्तु तो असूचे । कोण उलेयता शूला मधे धारण केलेले रायागेले, विजयाचे ॥
684		कोणाक जाव्यात चांग बोध अनी अनुकंपा अनी विज्ञान दकोव्चे, । दूताले कर्तव्याचे जाव्यात, तका वचे ॥
685		वर्जित करचे कोपु, संक्षिप्‍त जाव्नु, रसिकयुक्त, कोण उलेयता, । तो, तजे रायाले हिताक अन्वेषण करता ॥
686		एक यर्थाथ दूत असा निर्भय विज्ञानयुक्त सत्यान, । अनी उलयता एकेक संदरर्भान्तु, असा उचित जाव्न ॥
687		कोण जाण समय अनी स्थल अनी कसले असा योग्य असूचो, । अनी चिंतितात पूर्वेक तो उलेयतना असा एक दूत सत्याचो ॥
688		धैर्य, आधार अनी सत्य असूचे, । कोण उलेयता रायाले संदेश जाव्का हस्तगत जव्चे ॥
689		असतरि जल्यारियि देहोपद्रव, तो कोण करना संगूचे । अयोग्य उंतर, जाव्यात तजे रायाले संदेश पेटोव्चे ॥
690		असा जल्यारियि ताजे प्रवृत्ति, जाव्यात मरण हडचे ताजे, । एक निर्भय युक्त दूत सत्याक कर्ता सेवा रायाक ताजे ॥
अद्याय ७० एक रायाक सेव करचे
691		कोण उणसाणि हडता तांकाचि जाव्न पूर्वेक तो उज्जो संरक्षण करता, । तांगेले दूरता, देखून तानि जाव्का कोण अस्थिरत जाव्न रायाक सेव करता ॥
692		तसि असा तरि कसले तो रायु लुब्धु जता तुका जायना मेळचे संम्मान, । रायु तोचि जाव्नु वितरण कोर्नु दिता बहुल धन ॥
693		श्रधापूर्व जाव्का गुरुतर चुकीथकून निवृत असचे, । संशय एकवेळे उत्पादन जलेले, अस्तले विशदीकृत नत्तिले रबचे ॥
694		सर्वै पुसपुसेले उत्तंर अनी मंदास्मित जव्चे, नियन्त्रण कर्ता, । मनुष्याले मुकारि कोण रायाले अधिकार अधीन कर्ता ॥
695		अन्वेषण करनका रहस्य ते रायान नियन्त्रण करचे, । जल्यारि आयिक श्रद्धेन तरि तुका संगिले असचे ।
696		मनोभाव, उचित समय अनी मधुरमय रीतिरि अन्वेषण करचे, । तेन्ना, ना असुखकर जाव्नु असचे विषय, जल्यारि आवश्य असचे उलोव्चे ॥
697		उल्लयि सुखकर विषय, जल्यारि नका एक उत्तर उपयोग शून्य असूचे, । जल्यारि एक रायाक, ते जाव्यात व्होडले सुख दिवचे ॥
698		"तो असा तरुण, मिजे संबंदीत, " करना या प्रकारि तिरस्कार करचे । राजकीय अवस्था, जल्यारि करना ताजी कीर्ति प्रशंसकरचे ॥
699		ते केन्नाचि जाव्न असूचे दृष्‍टीण जायना निश्वास हडचे, । दुराचार प्रवृति चांगमण्चे कित्यामळ्यारि रायाले बहुमानाचे ॥
700		"पूर्वकाल मित्रत्व" ना असचे क्षमापण करचाक भहुमान नत्तिले विष्याक, । तसले परिचय असा व्होडले नाश हडचाक ॥