Ex capitibus LXXXI ad XC

Tirukkural in Latin

இலத்தின மொழியில் திருக்குறள்

Translated into Latin by Fr. C.J. Beschi in 1730.

Chapter 81. Ab antiquo tempore continuata familiaritas.
801	Si quaeras, quidnam sit vetusta familiaritas, est amicitia quae in amico non prohibet ullum actum ex iis, quae amicorum intimoum snt proprii, neque ob illos indignatur [tales actus sunt sine reverentiâ conversari, uti bonis amici tamquam propriis, aliqua facere ad amicum spectantia, eo inconsulto, et similia].
802	Amicorum, qui sunt amicitiae veluti membra, adeoque inter se unum quid sunt, quandam nimiam femiliaritatem non dedignari prudentium conditio.
803	Quidnam erit in vetustâ amicitiâ emolumentum, si non valeat displecentiam non ostendere de iis, quae amicuscum nimiâ familiaritate.
804	Si amicus ob intimam familiaritatem amico inconsulto, quidquam ad eum spectans fecerit, sapientes id aeque ferent ob optabilem quamdam proprietatem quam id secum fert.
805	Si amicus quid facerit, quod tibi displiceat, scito id fecisse aut ex judicii defectu, aux ex nimia familiaritate.
806	Qui in amicitiâ constans est, non deserit ejus amicitiam, qui nunquam a vetustâ familiaritate aberravit, etiamsi in aliquâ occassione aliquod ei damnum afferat.
807	Qui ab amore ortam vetustam familiaritatem habent, nunquam amorem mi—unt, etiamsi amicus quid fecerit unde ipsis damnum obveniat.
808	Iis qui sicre valent amicitiae indolem, quae non audit (seu non curat) amici culpam, fortunatus est dies, in quo amicus culpam admiserit [quia in eo elucescet magis ejus amor, libenter condonando eam culpam].
809	Totus mundus optabit amicum habere eum, qui nunquam deserit amicitiam illorum, qui in vetustâ familiaritate nunquam decreverunt, quamvis ipsi displecentia faciant.
810	Qui nescit antiquam conditionem mutare erga vetustos amicos, etiamsi quid culpabile fecerint, ejus amicitiam ipsi hostes desiderabunt.

Chapter 82. Damnosa amicitia.
811	Melius est decrescere quam crescere in amicitiâ eorum qui bonâ indole carent, licèt in tui amore ita ebrii videantur, uti qui vinum biberunt.
812	Eorum qui uniformitatem non servantes, in affluentiâ tibi amici sunt, in inopiâ te deserunt, amicitiam si obtineas quid boni; si perdas, quid mali tibi erit.
813	Amicus, qui amat ad mensuram sui emolumenti; meretrix, quae amat pretium, non pretium dantem; et latro, qui unice suum lucrum respicit: nil inter se differunt.
814	Melius est omni amico cavere, quam amicum qui stultam indolem habet, ei similem qui in pugnâ se auxiliaturum promittit, sed quum pugnandum est fugit.
815	Melius est non obtinere quam obtinere amicitiam vilium illorum qui in pugnâ arcem deserunt, quam sibi construxerant.
816	Decies centies millies majus bonum affert odium sapientûm, quam summa amicitia stultorum.
817	Decies centies millies majora tibi bona obvenient ab ipsis hostibus, quam ex amicitiâ illorum, qui amicum deridere solent.
818	Ab ejus generis amicis, qui non perficiunt quod coeperunt, nec valedicendo, longe recede.
819	Neque somaniando optare debes amicitiam ejus, cujus alia sunt verba, alia sunt opera.
820	Nec minimum tibi approximare sine, qui domi se tibi amicum ostendi, foris vero tibi detrahit.

Chapter 83. Amicitia simulata, seu quae non est conjuncta cum animo.
821	Amicitia eorum qui se amicos praebent, ut datâ occassione amicum securis laedant, similis est incudi quae ferrum sustentat, ut fortius malleo percutiatur.
822	Non fidendum amicitiae eorum, qui quum sint animo extranei se familiares ostendunt; uti non fidendum est amori mulieris.
823	Qui hostes sunt, quamvis plures egregias artes didicerint, difficile est ut ad veram amicitiam transeant.
824	Cavere oportet ab iis, qui intus odium tegunt, sed in vultu laetitiam et risum ostendunt.
825	Qui interius amorem non habent, eorum dulcibus verbis nec minimum fidendum est.
826	Hostium verba statim dignoscuntur quamvis valde bona verba, uti vertus amicus loquantur.
827	Qui intestinum odium fovet, si humilia et amica verba loquantur, non est ei fidendum; exemplo arcûs, qui dum inclinatur intendit.
828	Hostes dum amoris in signum lachrymas fundunt similes sunt iis, qui subjectionem aut venerationem fingunt, ut arma occultent, quibus alicujus vitae insidiantur.
829	Rex cum iis hostibus qui exerius nimiam amicitiam obstendunt, sed intus odium fovent, et ipse tali amicitiâ utens, laetum vultum ostendendo cum, iis ad eos interficiendos jungi debet (nam fraudem fraude repellere, aequum est).
830	Quando venerit tempus in quo qui hostes sunt amicos se fingunt, tunc et tu in viltu amicitiam ostendendo, interius illorum amicitiam aversari debes.

Chapter 84. Insipientia.
831	Est quid, quod insipientia dicitur ; si quaeras, quidnam sit, est ea quae damnosa sunt sectari, quae verò utilia rejicere.
832	Insipientia quae omnes insipientias vincit, est id studiosesectari, quod neque in hoc neque in altero mundo profuturum est, quia inordinatum est.
833	Culpam non erubescere, futura non considerare, sine affabilitate rusticè loqui, et suum honorem, doctrinam, ac familiae splendorem non custodire, sunt insipientis officia.
834	Quisnam erit eo insipientior, qui ad se domandum convenientes scientias discendo, quantum is prosit noscendo, et caeteris ad in conducentia consilia daudo, se tamen domare nescit.
835	Insipiens capax est sibi in hoc mundo parandi infornum in quo post mortem demergatur.
836	Cum ad id par non sit, aliquod facinus perficiendum suscipiens insipiens aut id non perficiet, aut illaqueabitur.
837	Si insipienti divitiae affluant, eas ita destribuet ut hostes ventrem repleant, amici fame pereant.
838	Si insipienti divitiae obvenerint perinde erit, ac si qui vertiginem patitur, vinum bibendo ebrius quoque fiat. [insania duplicabitutr].
839	Valde dulcius est quam insipientes inter se conflant amicitia, quia cum serarantur nullum afflicitionem partiuntur.
840	Si insipiens in sapientûm coetum pedem inferat, perinde est ac si quis lutulentis pedibus pretiosum peristoma calcet [hic peristroma, ille coetum conspurcat].

Chapter 85. Inscitia.
841	Inter omnes defectus, scientiae defectus maximus est defectus, nam si caetera monia desint, id à scientibus non reputilus defectus.
842	Si inscio caeteris aliquid largiendi voluntas obvenerit, ad id agendum nulla alia est caussa quam fortuna illius qui recipit.
843	Inscitiâ praeditum nec ipsi ejus hostes poterunt tot afflictionibus affligere, quod ipsemet sibi causat.
844	Si quaeras, quid sit totalis inscitia, est quaedam stulta persuasio, quâ quis quum nil aut parum sciat, omnia tamen se scire putat.
845	Qui de iis quae nescit loqui praesumit, etiam quum de iis loquitur de quibus sine errore loqui potest, dubitandi locum dabit.
846	Ad quid inscius sua verenda conegit, si tegere nescit culpas quas in se videt.
847	Inscius qui alicujus momenti secretum servare nescit, ipsemet sibi valde magnum creat.
848	Qui nil fascit, quod caeteri ei faciendum insinuant, neque ipse ex se scit, quid sibi conveniat facere, est morbus mundum quosque vixerit, insectans.
849	Si inscio, quum quid facere ignorant, modum id facendi quis monstret, ipse inscius reputabitur; ille verò, qui ignorat, sciens aestimabitur, eo modo quo quum nil sciat, omnia se crire putat.
850	Qui negat quod sapientes affirmant, habendus est uti daemon qui terram lustrat ut hominibus illudat.

Chapter 86. Animi aversio, vel oppositio.
851	Animi aversio est quidam morbus qui in omnes diffundi facit malam illam qualitatem, quae divisio appellatur (h.e. socialitatem destrunes morbus).
852	Si quis a te dividi volens, hostilitatem ostenderit, quum tamen animum non avertendo illi malum si non faceris, optimum erit.
853	Si ex animo molestissimum morbum, qui aversio dicitur abjeceris, absque ullâ unquam diminutione nunquam desituram gloriam adipisceris.
854	Sin in te destruxeris malorum maximum, quod est aversio, omnibus gaudiis majus gaudium obtinebis.
855	Qui quum animi aversio sese objicit, eam declinando procedere valent, quisnam est, qui ad eos destruendos animum adjicere possint.
856	Qui gloriosum putat eos a quibus aversus est superare, aut humiliare, ejus felicitas ut minuatur et omnio destruatur, nonnisi unico momento indiget.
857	Caeteras scientias praecellentem veri scientiam non assequitur (non percipit) qui adeo insanâ mente praeditus est, ut aversioni manus det.
858	Aversionem declinare emokumentum affert; si verò animum adjicias ad ejus cui aversus es humiliationem, infelicitas ad te aggrediendum animum consipiet.
859	Quamvis emolumentum ex aversione obventurum sit, aversionem non cogitat; quamvis damnum obventurum sit, aversionem magis magisuqe fovet animus humanus.
860	Ex animi aversione omnia mala proveniunt, animi autem adhaesio secum fert gloriam omnes laetificandi.

Chapter 87. Odium prudens.
861	Rex caveat hostibus adversari se potentioribus: non cavendum, immo curandum iis adversari quum infirmiores.
862	Si quis consanguineos non amando eos à se distineat, auxiliares non habeant, neque ipse vires habeant, quâ ratione infringetur ejus hostium odium.
863	Qui non metuenda metuit, quae scienda sunt nescit, cum caeteris sociabilis non est, neque quidquam suis largitur, vlade facilis est suis hostibus.
864	Qui nec occultare, nec secretum custodire scit, quovis tempore, quovis in loco, cuivis hosti, superatu facilis est.
865	Qui nec jura discit, neque iis conformiter agit, neque curat si vituperetur, neque bonam indolem habet: huic adversari valde jucundum est (i.e. facile, ejus hostibus).
866	Desiderabile est odium fovere (seu adversari) ei, qui caecam iram sequitur, et valde luxuriosus est.
867	Etiam si quid dare debeas, emendum est odium illius, qui in suis actionibus, quum fini appropinquant, eas pessum ire facit.
868	Qui nullam bonam indolem (seu qualitatem) habet, si plurima habeant vitia, et socios (seu auxiliatores) non habeant, suis hostibus magnum laetitiam affert.
869	Qui meticulosus est, neque callet strategemata quibus virium defectum suppleat, hunc si adversarius sortiatur, suia hostibus longo tempore non desituram laetitiam affert.
870	Nunquam gloriam assequetur, qui quotiodie animum non adjicit huic facillimae rei, qualis est adversari iis, qui justiciae leges ignorant.

Chapter 88. Juxta hostium diversitatem diversè se genere cum illis.
871	In eo, quod dicitur odium, indiscretionem neque pe jocum affectare debes.
872	Si malum est in te concitare gladiatoris odium, pessuimum est in te concitare regii ministri odium.
873	Eo, qui vertigine laborat, insipientior est, qui solus quum sit, multorum odium in se consitat.
874	Totus se mundus subdet magnitudini ejus regis, qui indolem habeat sibi conciliandi amicitiam suorum hostium.
875	Qui solus est auxiliatorem non habens, et duos hostes habeat, unum ex his dulciter pacificando sibi confoederare debet.
876	Si aliquem hostem pacaveris, sive non pacaveris, quum tibi aliunde ruina obvenerit, neque cum illo foedus in eas, neque illum rejicias (tanquam hostem).
877	Iis, qui tuam afflicitionem non ignorant, noli eam manifestare coram tuis hostibus noli unquam tuam debilitatem.
878	Si res gerendi modum discendo tu ipse eas perfeceris, quin aliis illas committas, teque ipsum semper caeveris, laetitia quam de tuâ debilitate hostes conceperant peribit.
879	Spinosam arborem quum parva est explanta; nam postquam creverit, ipsa nocebit manui eam explantare volentis.
880	Si rex, opportunitatem habens deprimendi audaciam sui adversarii, eam despiciendo, id non fecerit, non erit, ubique in mundo ut diu vivat.

Chapter 89. Inimicitia occulta.
881	Amici sunt ejusdem conditionis ac umbra et aqua, quibus cum voluptate utimur, quum persaepe damnum afferant ob aliquam qualitatem nobis ignotam, amicos etiam peramenter excipimus, quum interius et occulte hostes nobis sint.
882	Noli ita metuere hostes (gladio) evaginato similes, uti metuere debes hostes, qui se amicos ostendunt.
883	Ab hoste occulto semper metuendo cave; ni caveris, in occasione tibi adversâ te pejus diffindet, quam figuli paxillus argillam findit.
884	Si in te oriatur internum odium erga consanguineos, quod probrum animum dedecet, illud tibi plurima et indecorosa damna causabit.
885	Si rex in consanguineos internum odium foveat, illud foveat, illud ei plurima ruinam afferentia mala causabit.
886	Si ii qui cum rege unum sunt, nempe consanguinei, internum odium fovent, huic quovis tempore, etiam quum potens est, difficile erit suam perditionem declinare.
887	Familia in quâ interna odia regnant, quamvis exterius unionem obtendat, interius tamen divisia est, non secus ac capsula, quae videtur unum lignum esse, sed revera ex duobus lignis constat.
888	Familia in quâ interna odia vigent, ex animorum contrietate pugnâ teritur ferrum cum limâ pugnans.
889	Quamvis internum odium sit adeo exiguum, uti divisio quae apparet in semine sesamae nihilominus semper noxium erit.
890	Vita illorum, qui in eadem domo viventes interno se odio prosequuntur, similes est vitae illius qui in parvâ docunuculâ simul eum serpente vitam ducat.

Chapter 90. Magnos viros, puta sacerdotes, religiosos, hisque similes laedere.
891	Qui sibi cavet ne à malis oppimatur, nullam meliorem cautionem adhibebit, quam cavendo ne despiceat magnitudinem eorum, qui (vel ob dignitatem, vel ob spiritualitatem, vel ob scientiam, vel ob dexteritatem venerandi sunt, vel) capaces sunt quidquid intentent perficiendi.
892	Si magnos viros non verendo processeris, id per ipsosmet tibi nunquam desiturum damnum causabit.
893	Si cupis tuam ruinam, justitiae legibus auditum ne praebe; si cupis tuam internecionem majoribus injuriam factio.
894	Debilior aut inferior quum sis, noli potentioribus aut superioribus injuriam facere, quia id idem erit ac manu cocare deum mortis, ut te impetat suâ falce.
895	Rex qui ab alio rege potentiore invaditur, ubinam gentium tutus erit? Nullibi mortem effugiet.
896	Quamvis igne cremeris vivere poteris; nullo modo vivent qui majoribus injuriam faciunt.
897	Ob membrorum, quae regnum constituunt praestantiam insigne licèt regnum obtineas, plurimisque divitiis affluas, quid tibi proderunt, si insignes in virtute viri tibi irascantur.
898	Si iis qui ob virtutûm celsitudinem monti sunt similes defectum venerationis exhibeant, etiam ii, qui in mundo videntur cum suâ familiâ diuturnam stabilitatem habituri, peribunt.
899	Si qui sublimi virtute pollet irascatur, et ipse deorum, rex Dêvendiran (in suis verendis figuram amittendo!) damnum sentiet.
900	Etiam ii, qui nimiam potentiam habent, cum vitâ non evadent, si ipsis, ii qui singularibus virtutibus praediti sunt, irascantur.