O sztuce rządzenia - 3

TIRUWALLUWAR
"TIRUKKURAL" ("Kural")

Świeta księga południowych Indii.

Ossolineum 1977
Przekład: Bohdan Gębarski

SPIS TREŚCI: KSIĘGA I - SZTUKA ŻYCIA 1. WPROWADZENIE 2. O ŻYCIU RODZINNYM 3. O ASCEZIE KSIĘGA II - SZTUKA RZĄDZENIA 1. O PAŃSTWIE 2. CZŁONKOWIE RZĄDU 3. VARIA KSIĘGA III - SZTUKA MIŁOŚCI 1. MIŁOŚĆ PRZEDMAŁŻEŃSKA 2. MIŁOŚĆ MAŁŻEŃSKA - ROZŁĄKA - PO POWROCIE

84. O GŁUPOCIE

831. Lgnie głupota do złego, usypia sumienie,
Czyni wreszcie z człowieka pajaca.

832. Lecz koroną ślepoty jest właśnie pragnienie
Robić zło, bo to niby popłaca.

833. Snadź bezwstydną gnuśnością w pełnieniu swych zadań
Czasem człeka obdarzy przyroda.

834. A najgłupszy jest taki, co wiedzę posiada,
Jeno ta zeń spłynęła jak woda.

835. Głupie czyny rzutują na dalsze wcielenia,
Zagrażając następnym żywotom.

836. A zamiary powzięte za tego istnienia,
W oczach głupca obrócą się w błoto.

837. Obcy ludzie podzielą pieniądze głupiego,
Bliscy nic nie zyskają w tym względzie.

838. Sam zaś on w dobrobycie zaniecha wszystkiego
I zmarnieje w pijackim obłędzie.

839. I nie szkoda nikomu, gdy wreszcie odejdzie
Puste miejsce po pustce zostanie.

840. Wejście jego na Radę w wysokim urzędzie
Jest jak ślad brudnej ręki na ścianie.

85. O ignorancji

841. Żadne „ale” nie bywa tak bardzo dotkliwe,

Jak ubóstwo rozumu ludzkiego.

842. Kiedy głupi obdarza mądrego grosiwem,

Jest to raczej dar losu niż jego.

843. Głupi w siebie samego boleśniej uderzy,

Niżby to uczynili wrogowie.

844. Czy ktoś inny tak roi i tak w siebie wierzy,

Jak ten właśnie, co pusto ma w głowie?

845. Kiedy głupiec się mądrzy na wszelkie tematy,

Stracą wiarę w to wszystko, co umie.

846. Cóż pomoże mu choćby się ubrał w szkarłaty,

Gdy nie może zabłysnąć rozumem?

847. Ten, co nie ma w pamięci słów pisma świętego,

Przeciw sobie samemu zadziała.

848. Nie usłucha nikogo, nie zdziała niczego,

Będzie błądził do śmierci bez mała.

849. Kto próbuje głupiego nauczyć mądrości,

Sam zgłupieje, bo tamten „wie lepiej”.

850. Ten, kto żyć nie potrafi z ogółem ludności,

Tuła się jak duch mroku po stepie.

94. Hazard

931. Nie graj nigdy, choć byłbyś na razie wygrany,
Bo łut szczęścia to tylko przynęta.

932. Niech pechowy gracz raczej nie czeka odmiany,
Skoro go duch hazardu opętał.

933. Jeśli ktoś grę uprawia, to szybko poznika
Złoto z jego pałaców i włości.

934. Cóż jest równie głupiego jak gest rozrzutnika,
Który stawia los kraju na kości?

935. Właśnie ci, co liczyli na wielkie połowy,
Najfatalniej zazwyczaj trafili.

936. Druzgocące przegrane spadały na głowy
W jednej krótszej niż drgnienie rzęs chwili.

937. Dóbr dziedzicznych już żaden wysiłek rozpaczy
Nie przywróci przez trzy pokolenia.

938. Hazard zniszczy fortunę, charakter wypaczy,
Stępi męstwo, pomnoży cierpienia.

939. Ten, kto hazard pokochał, już w sercu nie zmieści
Szczerej troski o wiedzę czy sławę.

940. Jak nie chcemy umierać na przekór boleści,
Tak gracz stawia na przekór przegranej. 

95. O CHOROBACH I LEKARSTWACH

941. Mędrcy twierdzą, że chorób przyczyna i sedno
Tkwi w nadmiarze, bądź też w niedomiarze.

942. Jedz nie wcześniej nim strawisz, co zjadłeś poprzednio,
A nie będziesz się kumał z lekarzem.

943. Trza zachować w jedzeniu oględność i umiar -
To ci życie ogromnie przedłuży.

944. Nie zjesz więcej niż wolno, Jeżeliś zrozumiał
Rolę jadła w twej ziemskiej podróży.

945. Bardzo rzadko choroba takiego dopadnie,
Kto je, kiedy odczuwa potrzebę.

946. Powściągliwy - starości doczeka się snadnie,
Żarłok goni za własnym pogrzebem.

947. Bowiem jest, jak wiadomo, dosłownie bez liku
Schorzeń, które ścigają łakomca.

948. Każde ściśle określi konsylium medyków,
Co potrafią lekarstwa sporządzać.

949. Gdy lekarze zbadają stan zdrowia pacjenta,
Możliwości i skutki leczenia,

950. Pacjent, lekarz, lekarstwo i jeszcze recepta -
Stworzą cztery składniki cierpienia.

3. VARIA

Rozdział 97:

961. Skrupulatnie unikaj uczynków nieprawych,
Choćby one wspierały twe cele.

962. Ten, kto dba o swój honor i dąży do sławy,
Nie przekreśli pochopnie tak wiele.

963. Bądź łagodny i skromny, gdy jesteś na górze,
A na dole - wyniosły i dumny.

964. Tak  jak włosy spadają i brudzą się kurzem,
Tak i ty możesz zlecieć z kolumny.

965. Nawet czyn tak nieznaczny jak ziarnko jęczmienia
Może strącić cię poza krawędzie…

966. Pochlebiając pyszałkom za cenę sumienia,
Ni sławniejszy - ni lepszy - nie będziesz.

967. Lepiej umrzeć w ubóstwie, niż się podlizywać
Tym, co ciebie trzymają w pokorze.

970. Człowiek, który postradał szacunek na świecie,
Zdaniem mędrców też żyć nie powinien.

100. O UPRZEJMOŚCI

991. Bądź uczynny i miły, a łatwo zdobędziesz
Wdzięczność tych, którzy znają twe czyny.

992. Przyrodzona uprzejmość jest zawsze i wszędzie
Cechą osób z dostojnej rodziny.

993. Bo zewnętrzne znamiona nie świadczą o niczym,
Jeno to, co człek w duszy ukrywa.

994. Myśl człowieka zacnego jest pełna słodyczy,
A postawa dla wszystkich życzliwa.

995. Nie drwi nigdy, chociażby to miały być żarty.
Wroga woli ugłaskać niż judzić.

996. Bowiem świat jest na ludziach życzliwych oparty -
Runie, kiedy zabraknie tych ludzi.

997. Ten, kto duszę ma podłą, choć rozum posiada,
Jest podobny zaiste do drzewa.

998. Szlachetnego powinna cechować ogłada.
Nawet gdy się na kogoś pogniewa.

999. Człek posępny - pomimo że słońce się żarzy -
Widzi jeno ciemności i chmury.

1000. Mleko w brudnym naczyniu natychmiast się zwarzy.
Tak jak radość wśród ludzi ponuryc.