O sztuce rządzenia - 2

TIRUWALLUWAR
"TIRUKKURAL" ("Kural")

Świeta księga południowych Indii.

Ossolineum 1977
Przekład: Bohdan Gębarski

SPIS TREŚCI: KSIĘGA I - SZTUKA ŻYCIA 1. WPROWADZENIE 2. O ŻYCIU RODZINNYM 3. O ASCEZIE KSIĘGA II - SZTUKA RZĄDZENIA 1. O PAŃSTWIE 2. CZŁONKOWIE RZĄDU 3. VARIA KSIĘGA III - SZTUKA MIŁOŚCI 1. MIŁOŚĆ PRZEDMAŁŻEŃSKA 2. MIŁOŚĆ MAŁŻEŃSKA - ROZŁĄKA - PO POWROCIE

2. CZŁONKOWIE RZĄDU

66: O prawości czynów

651. Sprzymierzeńcy ci mogą przysporzyć wawrzynów,

Byleś tylko pod żadnym pozorem.

652. Nie dopuścił się takich oświadczeń czy czynów,

Które sprzeczne są z twoim honorem.

653. Ten, co chce się wywyższyć, niech zawsze ucieka

Przed tym, co by go mogło poniżyć.

654. Żaden fakt nie rozgrzeszy wielkiego człowieka,

Gdy swój lot nierozważnie obniży.

655. Więc nie lubuj się nigdy w niegodnych wyczynach

Nie powtarzaj ich - gdy już zgrzeszyłeś.

656. Nawet dla ratowania swej matki nie wszczynaj

Ruchu na dół po równi pochyłej.

657. Lepsze stokroć ubóstwo i ciężkie zmagania

Niż dostatek bogaczów nieprawych.

658. Kto świadomie zło czyni, choć zwyczaj mu wzbrania,

Własnym chlebem się w końcu udławi.

659. Ten, którego przeklęli sierota i wdowa,

Zaprzepaści na zawsze swą sprawę.

660. Premier, który pomaga królowi rabować,

Wlewa wino do konwi dziurawej.

67. O stanowczości

661. Niech Twa wola nadaje kierunek działaniom.
Cała reszta zależy od nieba.

662. Na rzecz, zdaniem ogółu, kompletnie przegraną
Czasem wszystko postawić potrzeba.

663. Mądry mąż nie podzieli się z nikim swym planem,
Bowiem wie, że to zdrada bez mała.

664. Bardzo łatwo obiecać, co będzie zdziałane,
Trudno później naprawdę coś zdziałać.

665. Ale kto się wywiąże z uprawnień mu danych,
Winien zdobyć u króla uznanie.

666. Premier świadom swych celów i dobra poddanych
Zawsze spełni podjęte zadanie.

667. Nie pogardzaj tym wszystkim co drobne i małe,
Mały gwóźdź trzyma koła rydwana.

668. Gdy już wszystko zważone, rób jak zamierzałeś,
By decyzja nie była zwlekana.

669. Bądź rozważny w działaniu, by dobrze zakończać
Wszystko, co się opornie zaczęło.

670. Ten, co nie ma dość woli, by wytrwać do końca,
Straci mir, gdy zawali się dzieło.

79: O prawdziwej przyjaźni

781. Cóż porównać z przyjaźnią, gdy nic nie zamąci

Wiary w jej niezawodność i trwanie?

782. Z mądrym druhem jest ona jak księżyc rosnący,

A maleje przy głupim kompanie.

783. Tak jak książki dla ciebie są wielką pociechą,

Tak i przyjaźń wiernego wasala.

784. On nie po to istnieje, by sprzyjał twym grzechom,

Ale po to, by od nich wyzwalał.

785. Przyjaźń bliska jest sercom szlachetnym a silnym

I wzajemnie im zsyła pociechę.

786. Rzadko od nich wymaga uśmiechów przymilnych,

Bowiem sama jest właśnie uśmiechem.

787. Ten, kto w twojej potrzebie naraża swe życie,

Kto uczyni twe cele swym celem,

788. Kto tak szybko cię wesprze, jak wkłada okrycie,

Ten dopiero jest twym przyjacielem.

80. O trudnej sztuce doboru przyjaciela

791. Nie ma większej udręki, niż ta, którą sprawisz,
Dobierając przyjaciół nieprawych.

792. Niesprawdzeni zawczasu kompani plugawi
Resztę życia ci mogą splugawić.

794. Gdy wybierasz przyjaciół, to uczyń swym celem
Poznać wszystkie ich blaski i cienie.

795. Tego, co nie ma skazy, uczyń swym przyjacielem,
A mieć będziesz spokojne sumienie.

796. Druh prawdziwy, gdy trzeba  potrafi przyganiać
Nawet bardzo dostojnej osobie.

797. Czasem nawet nieszczęście to wielka wygrana,
Gdy zostawi najlepszych przy tobie.

Rozdział 81:

801. Czym jest przyjaźń? Skłonnością wysłuchać dowolną
Mądrą radę czy myśl przyjaciela.

802. Ale cechą przyjaźni zarazem jest wolność
Wobec tego, z kim troski podzielasz.

803. Cóż z przyjaźni, jeżeli nie idzie z nią w parze
Możność szczerej poglądów wymiany?

804. Jeśli  druh  bez  rozkazu  ci  pomoc  okaże,
Nie wypada za nadto go ganić.

805. A gdy dawny przyjaciel przykrości ci sprawi,
Pomnij to, że zawdzięczasz mu wiele.

806. Nie lżyj tego, co teraz cię w smutku zostawił,
Jeśli kiedyś był twym przyjacielem.

807. Nawet gdyś urażony boleśnie przez druha,
Nie potępiaj go w niemej rozpaczy.

808. Plotek na jego temat po prostu nie słuchaj
I bądź gotów mu wszystko przebaczyć.

809. Świat podziwia takiego, co daje swe życie,
Aby spieszyć z pomocą druhowi.

810. I przeciwnik oceni twój czyn należycie,
Kiedy jest on w zgodności ze słowy. 

82. O „przyjaźni  bezwartościowej”

811. Zakłamane przyjaźnie za mało są warte,
Żeby na nich budować swą dolę.

812. Narodzone z chciwości, na zysku oparte,
Muszą zawieść, gdy będziesz na dole.

813. Ci, co przyjaźń szacują na miarę mamony,
Duchem są prostytutkom pokrewni.

814. Lepsza będzie samotność niż łotr sprzymierzony,
Co cię zdradzi na polu bitewnym.

815. Stokroć pewniej zawczasu odrzucić takiego,
Który zdradę ma w duszy jak zmazę.

816. Lepszy wróg wartościowy niż ten „nic  dobrego”,
Co jest głupi i podły zarazem.

817. Niech cię wróg nienawidzi, byle by jedynie
Nie ośmieszał cię druh byle jaki.

818. Oddal tego, co wcześniej czy później przeminie,
Ale przedtem ci da się we znaki.

819. Przyjaźń tych, których słowa przeciwne są czynom,
Nawet we śnie przyprawia o męki.

820. Cóż ci z tego, że w domu honory ci czynią,
Gdy w potrzebie z nich nie masz wyręki.

83. O przyjaźni zdradliwej

821. Przyjaźń wroga to pretekst, by krzywdę uczynić
W sposób równie podstępny jak podły. 

822. Jest niestały jak serce sprzedajnej dziewczyny,
Którą losy na bagna przywiodły.

823. Złego serca nauka złagodzić nie może:
Daje wiedzę, nie daje zacności.

825. Bardzo trudno jest trafić do serca nędznika,
Kiedy z góry odrzuca twe słowa.

826. Jeśli ciebie zapewnia, że masz w nim stronnika,
Bacz, czy zdrady w zanadrzu nie chowa.

827. Nie daj zwieść się, gdy wróg twój kark dumny ugina,
Łuk schylony też strzały wysyła.

828. Ręce skromnie złożone skrywają puginał,
W gniewnych łzach drzemie wściekłość i siła.

829. Ale życie wymaga, by niechęć jak twierdza
Była skryta przed wrogiem troskliwie.

830. Kiedy ci proponuje współpracę, przytwierdzaj
Bardzo dwornie i dość… wstrzemięźliwie.